7 Phản xạ bẩm sinh của trẻ sơ sinh: Dấu hiệu phát triển

1. 07 phản xạ đầu đời ở trẻ sơ sinh

1.1. Phản xạ tìm kiếm

Phản xạ tìm kiếm là một trong những phản xạ đầu đời quan trọng nhất của trẻ sơ sinh. Khi má hoặc khu vực quanh miệng của bé được vuốt nhẹ hoặc chạm vào, bé sẽ quay đầu về hướng kích thích, đồng thời há miệng ra như đang tìm kiếm điều gì đó.

Phản xạ này có vai trò giúp bé tìm thấy bầu vú mẹ hoặc núm ti bình, hỗ trợ việc bú mẹ ngay sau sinh. Nó tồn tại mạnh mẽ trong những tuần đầu và dần mất đi sau khoảng 4 tháng tuổi khi trẻ bắt đầu chủ động hơn trong việc tìm ti.

1.2. Phản xạ mút

Phản xạ mút bắt đầu xuất hiện từ tuần thai thứ 32, và được hoàn thiện vào khoảng tuần thứ 36 của thai kỳ. Khi vòm miệng bé được kích thích – ví dụ núm vú mẹ, ti giả hay thậm chí ngón tay – bé sẽ tự động mút ngay lập tức.

Đây là phản xạ giúp bé duy trì việc bú sữa, đảm bảo dinh dưỡng và sự sống trong những ngày đầu đời. Trẻ sinh non thường có phản xạ mút yếu hơn, vì vậy có thể cần hỗ trợ thêm khi bú. Đôi khi, bé còn tự đưa tay lên miệng để mút, thể hiện nhu cầu tự an ủi.

1.3. Phản xạ Moro

Phản xạ Moro xảy ra khi bé nghe tiếng động lớn, cảm nhận rung lắc đột ngột hoặc có cảm giác rơi. Bé đột ngột dang rộng hai tay, duỗi chân, mở bàn tay ra, sau đó thu tay chân lại như tư thế ôm lấy cơ thể. Bé thường kèm tiếng khóc lớn sau phản xạ này.

Phản xạ này là cách bé phản ứng với kích thích bất ngờ, giúp đánh giá sự toàn vẹn hệ thần kinh. Phản xạ Moro giảm dần và biến mất khi bé khoảng 5–6 tháng tuổi.

1.4. Phản xạ phòng vệ

Phản xạ cổ không đối xứng hay còn gọi là phản xạ đấu kiếm xuất hiện khi bé quay đầu sang một bên. Tay và chân cùng bên sẽ duỗi thẳng, trong khi tay và chân bên kia co lại, tạo tư thế giống như đang cầm kiếm.

Đây là phản xạ sinh lý bình thường, giúp bé học cách phối hợp vận động giữa mắt và tay. Phản xạ này tồn tại đến khoảng 6–7 tháng tuổi trước khi biến mất.

1.5. Phản xạ cầm nắm

Phản xạ cầm nắm xảy ra khi lòng bàn tay bé được vuốt nhẹ hoặc chạm vào. Bé sẽ tự động khép các ngón tay lại và nắm chặt vật đó.

Phản xạ này đặc biệt mạnh trong những tháng đầu đời, thể hiện khả năng phản ứng với kích thích xúc giác. Đến khoảng 3–4 tháng tuổi, phản xạ này dần yếu đi khi bé bắt đầu kiểm soát vận động bàn tay chủ động hơn.

1.6. Phản xạ Babinski

Phản xạ Babinski xuất hiện khi lòng bàn chân bé bị vuốt nhẹ từ gót lên mũi chân. Khi đó, ngón chân cái sẽ ngửa lên, các ngón khác xòe ra hoặc quạt ra ngoài.

Đây là phản xạ hoàn toàn bình thường ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, tồn tại đến khoảng 2 tuổi. Sau độ tuổi này, nếu phản xạ Babinski vẫn còn, có thể gợi ý bất thường về thần kinh và cần được thăm khám.

1.7. Phản xạ bước

Phản xạ bước được quan sát khi bé được đỡ đứng sao cho bàn chân chạm bề mặt cứng. Bé sẽ luân phiên nhấc chân như đang tập đi hoặc nhảy.

Phản xạ này không chứng minh bé đã sẵn sàng đi, nhưng là minh chứng cho sự phát triển của các đường dẫn truyền thần kinh. Phản xạ bước thường biến mất vào khoảng 2 tháng tuổi, trước khi bé thực sự tập đi sau này.

07 phản xạ đầu đời ở trẻ sơ sinh

2. Khi nào ba mẹ cần lo lắng?

Việc quan sát các phản xạ đầu đời giúp phát hiện sớm các bất thường trong sự phát triển thần kinh – vận động của trẻ. Ba mẹ nên chú ý các dấu hiệu sau để kịp thời đưa trẻ đi khám:

Phản xạ yếu hoặc không xuất hiện: Ở trẻ sơ sinh, phản xạ như tìm kiếm, mút, Moro… thường xuất hiện rõ ràng. Nếu phản xạ yếu, bé không phản ứng hoặc phản ứng rất mờ nhạt, có thể báo hiệu hệ thần kinh chưa hoàn thiện hoặc gặp vấn đề.
Phản xạ tồn tại quá lâu so với mốc tuổi thông thường: Ví dụ phản xạ Moro vẫn còn mạnh sau 6 tháng tuổi hoặc phản xạ Babinski vẫn tồn tại sau 2 tuổi, có thể liên quan các vấn đề thần kinh trung ương.
Trẻ không phản ứng với các kích thích mạnh: Trẻ không giật mình khi có tiếng động lớn, không quay đầu tìm nguồn âm thanh, hoặc không có phản xạ khi được chạm vào có thể là dấu hiệu chậm phát triển giác quan hoặc thần kinh.
Trẻ bị yếu cơ chân, ít cử động: Khi bế đứng, trẻ không có phản xạ bước hoặc chân mềm nhũn, không giữ được trọng lượng cơ thể, đây có thể là dấu hiệu yếu cơ hoặc bệnh lý thần kinh – cơ.

Ở trẻ sơ sinh, phản xạ như tìm kiếm, mút, Moro… thường xuất hiện rõ ràng

Các phản xạ bẩm sinh không chỉ giúp trẻ thích nghi với môi trường bên ngoài mà còn là "thước đo" cho sự phát triển thần kinh. Việc cha mẹ quan sát đúng thời điểm và nhận biết bất thường sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề nếu có. Luôn đồng hành và ghi nhớ các mốc phát triển là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe cho bé ngay từ những ngày đầu đời.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699