Các kiểu biếng ăn ở trẻ – Nhận diện đúng để không xử lý sai

1. Các kiểu biếng ăn thường gặp ở trẻ

1.1. Biếng ăn sinh lý

Biếng ăn sinh lý xảy ra khi trẻ bước vào các giai đoạn phát triển lớn như mọc răng, học lẫy, biết bò, học đi… Những thời điểm này, cơ thể trẻ cần ưu tiên năng lượng cho vận động và hoàn thiện kỹ năng, nên nhu cầu ăn uống có thể giảm tạm thời.

Trẻ vẫn khỏe mạnh, vui chơi, ngủ nghỉ bình thường nhưng lại ít hứng thú với ăn uống. Giai đoạn biếng ăn sinh lý thường không kéo dài quá vài ngày đến vài tuần và sẽ tự cải thiện khi trẻ ổn định phát triển.

Biếng ăn sinh lý xảy ra khi trẻ bước vào các giai đoạn phát triển lớn như mọc răng, học lẫy, biết bò, học đi…

1.2. Biếng ăn bệnh lý

Khi trẻ bị ốm (sốt, ho, viêm họng, viêm tai giữa, tiêu chảy, táo bón…), cảm giác ngon miệng sẽ giảm rõ rệt. Trẻ có thể ăn ít hoặc bỏ ăn hoàn toàn, kèm theo các biểu hiện như mệt mỏi, quấy khóc, nôn ói, khó chịu.

Nếu tình trạng biếng ăn kéo dài quá 1 tuần hoặc kèm theo sụt cân, tiêu chảy, mất nước… thì cần khám bác sĩ để tìm nguyên nhân và điều trị triệt để. Khi bệnh lý được kiểm soát, khả năng ăn uống của trẻ cũng sẽ được cải thiện rõ rệt.

1.3. Biếng ăn tâm lý

Trẻ từng bị ép ăn, quát mắng, dọa nạt hoặc có trải nghiệm ăn uống tiêu cực dễ hình thành tâm lý sợ ăn. Mỗi bữa ăn trở thành “cuộc chiến”, trẻ có thể khóc lóc, la hét, ngậm hoặc nôn ói phản kháng.

Biếng ăn tâm lý thường thấy ở độ tuổi 1–3, khi trẻ bắt đầu có ý thức độc lập. Việc ép trẻ ăn chỉ khiến tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Cha mẹ nên kiên nhẫn, tạo bầu không khí vui vẻ, để trẻ có quyền lựa chọn và cảm thấy thoải mái khi ăn.

1.4. Biếng ăn do rối loạn tiêu hóa hoặc kém hấp thu

Một số trẻ tuy ăn uống khá nhưng lại không tăng cân hoặc hay đầy bụng, khó tiêu, phân sống. Đây có thể là dấu hiệu của tình trạng rối loạn tiêu hóa, thiếu enzym tiêu hóa hoặc kém hấp thu do cơ địa, dị ứng đạm sữa bò, thiếu kẽm, thiếu vitamin…

Trong trường hợp này, việc cố gắng cho trẻ ăn nhiều hơn không giúp cải thiện. Thay vào đó, cần đưa trẻ đi khám chuyên khoa để được xét nghiệm và chẩn đoán đúng nguyên nhân, từ đó điều chỉnh chế độ ăn hoặc bổ sung vi chất phù hợp.

1.5. Biếng ăn do cảm xúc hoặc thay đổi môi trường

Những thay đổi về môi trường sống hay cảm xúc cũng ảnh hưởng đến sự thèm ăn của trẻ. Đi học mẫu giáo, có em bé mới, thay người chăm sóc, mâu thuẫn trong gia đình… có thể khiến trẻ bị căng thẳng, bất an dẫn đến biếng ăn.

Biểu hiện thường thấy là trẻ ăn ít, dễ cáu gắt, khó ngủ hoặc có hành vi bất thường. Khi tình trạng này kéo dài, cần quan sát kỹ để giúp trẻ ổn định tâm lý, tạo cảm giác an toàn và dần khơi gợi lại hứng thú ăn uống.

2. Giải pháp xử lý từng kiểu biếng ăn

Mỗi kiểu biếng ăn ở trẻ sẽ có nguyên nhân và cách xử lý khác nhau. Việc xác định đúng nguyên nhân là bước đầu tiên để giúp con ăn ngon miệng trở lại:

Với biếng ăn tâm lý hoặc cảm xúc: Cha mẹ nên tạo môi trường ăn uống thoải mái, không la mắng hay ép ăn. Biến bữa ăn thành trải nghiệm tích cực với lời khen, chơi nhẹ nhàng.
Với biếng ăn bệnh lý hoặc do rối loạn tiêu hóa: Cần điều trị triệt để bệnh nền và đưa trẻ đi khám chuyên khoa nếu tình trạng kéo dài.
Với trường hợp thiếu vi chất: Có thể bổ sung kẽm, vitamin D, men tiêu hóa theo chỉ định bác sĩ.
Điều chỉnh khẩu phần: Phù hợp với độ tuổi, tập trung vào thực phẩm dễ tiêu và giàu năng lượng.

3. Khi nào cần đưa trẻ đi khám?

Biếng ăn ở trẻ có thể là biểu hiện bình thường, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Hãy đưa trẻ đi khám khi:

Tình trạng biếng ăn kéo dài trên 2 tuần, không cải thiện dù đã thay đổi cách chăm sóc.
Trẻ sụt cân, chậm lớn hoặc có dấu hiệu thiếu hụt dinh dưỡng rõ rệt như da xanh, tóc rụng, mệt mỏi.
Kèm theo các biểu hiện bệnh lý như sốt, tiêu chảy, nôn ói, đau bụng, rối loạn tiêu hóa.
Trẻ ăn nhưng không hấp thu, phân sống, hay bị đầy bụng, khó chịu sau ăn.

Biếng ăn ở trẻ có thể là biểu hiện bình thường, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của vấn đề sức khỏe nghiêm trọng

Mỗi kiểu biếng ăn đều có nguyên nhân và cách xử lý riêng, vì vậy mẹ không nên áp dụng một cách làm cho tất cả tình huống. Lắng nghe con, kiên nhẫn quan sát và nếu cần, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng. Xử lý đúng ngay từ đầu sẽ giúp con sớm lấy lại hứng thú với bữa ăn.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699