Chậm phát triển thính giác ở trẻ

1. Chậm phát triển thính giác là gì?

Chậm phát triển thính giác là tình trạng trẻ không phát triển khả năng nghe đúng theo lứa tuổi, gây ảnh hưởng đến quá trình tiếp nhận âm thanh, học nói và giao tiếp. Trẻ có thể vẫn nghe được nhưng không đủ rõ để nhận biết từ ngữ, dẫn đến chậm nói hoặc rối loạn ngôn ngữ. Điều này khác với điếc hoàn toàn – khi trẻ hoàn toàn không nghe được âm thanh dù ở bất kỳ mức độ nào. Chậm thính giác có thể được phân loại theo mức độ mất thính lực:

Nghe kém nhẹ: Trẻ có thể nghe được trong môi trường yên tĩnh nhưng bỏ sót âm thanh nhỏ hoặc lời nói xa.
Nghe kém trung bình: Trẻ khó tiếp nhận lời nói bình thường, cần nói lớn hoặc gần hơn.
Nghe kém nặng đến sâu: Trẻ gần như không nghe được lời nói, chỉ có thể cảm nhận âm thanh lớn hoặc rung động, thường cần máy trợ thính hoặc cấy ốc tai điện tử để hỗ trợ.

Chậm phát triển thính giác là tình trạng trẻ không phát triển khả năng nghe đúng theo lứa tuổi

2. Nguyên nhân gây chậm phát triển thính giác

Chậm phát triển thính giác ở trẻ không phải lúc nào cũng dễ nhận biết ngay từ đầu, nhưng nguyên nhân lại có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố. Việc xác định nguyên nhân giúp định hướng điều trị và phục hồi hiệu quả hơn.

Yếu tố bẩm sinh: Một số trẻ sinh ra đã có vấn đề về thính lực do yếu tố di truyền (gia đình có người bị điếc) hoặc bất thường trong cấu trúc tai trong, dây thần kinh thính giác. Trường hợp này thường không thể phòng ngừa hoàn toàn nhưng có thể phát hiện sớm nhờ sàng lọc sơ sinh.
Biến chứng sau sinh: Trẻ sinh non, thiếu oxy lúc sinh, nhiễm trùng sơ sinh, hoặc bị vàng da nặng (dẫn đến tăng bilirubin) có nguy cơ cao bị tổn thương thính giác. Các biến chứng này có thể ảnh hưởng đến não hoặc dây thần kinh thính giác.
Môi trường và bệnh lý mắc phải: Trẻ bị viêm tai giữa tái phát, tiếp xúc tiếng ồn lớn thường xuyên (như âm thanh loa đài), hoặc dùng thuốc độc với tai (như một số kháng sinh mạnh) cũng có thể bị suy giảm thính lực dần theo thời gian.

3. Dấu hiệu nhận biết sớm

Phát hiện sớm dấu hiệu chậm phát triển thính giác là yếu tố then chốt giúp can thiệp kịp thời, tránh ảnh hưởng đến ngôn ngữ và giao tiếp của trẻ. Dưới đây là những biểu hiện cha mẹ nên lưu tâm trong những tháng đầu đời của con.

Không giật mình với tiếng động lớn: Ngay từ sơ sinh, trẻ bình thường sẽ giật mình hoặc phản ứng (như chớp mắt, vung tay chân) khi nghe tiếng động đột ngột. Nếu bé thường xuyên không phản ứng với tiếng ồn lớn, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo về khả năng nghe kém.
Không phản ứng khi gọi tên: Từ 6 tháng tuổi trở đi, trẻ thường sẽ quay đầu lại hoặc tỏ ra chú ý khi có người gọi tên mình. Nếu trẻ hoàn toàn không có phản ứng, dù đã gọi ở khoảng cách gần, cha mẹ nên lưu ý và theo dõi thêm.
Chậm nói, không bắt chước âm thanh, chỉ giao tiếp bằng cử chỉ: Trẻ nghe kém thường khó tiếp nhận ngôn ngữ nên sẽ chậm bập bẹ, không bắt chước tiếng động, và có xu hướng giao tiếp bằng hành vi như kéo tay người lớn hoặc chỉ trỏ thay vì phát âm.

4. Hệ quả nếu không can thiệp sớm

Việc không phát hiện và can thiệp sớm khi trẻ bị chậm phát triển thính giác có thể để lại hậu quả lâu dài, ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống và sự phát triển của trẻ.

Chậm phát triển ngôn ngữ và giao tiếp: Nghe là nền tảng để trẻ học nói. Nếu không nghe được âm thanh rõ ràng, trẻ sẽ chậm nói, nói không rõ, hoặc không thể diễn đạt nhu cầu, cảm xúc bằng lời nói như các bạn cùng tuổi.
Gặp khó khăn trong học tập và xã hội: Trẻ nghe kém thường không theo kịp bài giảng, dễ mất tập trung và giảm tự tin khi tham gia hoạt động nhóm. Điều này khiến trẻ gặp rào cản trong việc kết bạn, hòa nhập môi trường học đường và xã hội.
Ảnh hưởng đến phát triển trí tuệ toàn diện: Thiếu kích thích thính giác và giao tiếp sớm khiến não bộ phát triển không đầy đủ, ảnh hưởng đến tư duy, khả năng tiếp thu kiến thức cũng như các kỹ năng sống khác của trẻ.

5. Khi nào nên đưa trẻ đi khám thính giác?

Việc theo dõi sát sao sự phát triển nghe – nói của trẻ trong những năm đầu đời giúp cha mẹ phát hiện sớm bất thường về thính giác. Dưới đây là các mốc và dấu hiệu quan trọng cần lưu ý để đưa trẻ đi khám đúng lúc.

Mốc phát triển nghe – nói theo tuổi: Trẻ sơ sinh từ 1–3 tháng nên giật mình khi nghe tiếng động lớn, từ 4–6 tháng biết quay đầu theo tiếng gọi, và khoảng 9–12 tháng có thể bập bẹ đơn âm. Nếu trẻ không đạt các mốc này, cần cân nhắc đánh giá thính lực.
Những dấu hiệu "đỏ" không nên bỏ qua: Trẻ không phản ứng với âm thanh quen thuộc, không phản ứng khi gọi tên, không bắt chước âm thanh hay không phát triển ngôn ngữ đúng độ tuổi là các dấu hiệu cảnh báo cần được thăm khám.
Vai trò của chuyên gia thính học, tai mũi họng và can thiệp sớm: Việc thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa sẽ giúp xác định nguyên nhân, mức độ nghe kém và hướng can thiệp phù hợp như đeo máy trợ thính, trị liệu ngôn ngữ hoặc phẫu thuật nếu cần. Can thiệp càng sớm, cơ hội phục hồi và phát triển toàn diện của trẻ càng cao.

Việc theo dõi sát sao sự phát triển nghe – nói của trẻ trong những năm đầu đời giúp cha mẹ phát hiện sớm bất thường về thính giác

Chậm phát triển thính giác nếu được phát hiện và can thiệp sớm sẽ giảm thiểu tối đa ảnh hưởng đến khả năng ngôn ngữ và nhận thức của trẻ. Cha mẹ nên chủ động quan sát, kiểm tra định kỳ và tham khảo ý kiến chuyên gia khi nghi ngờ có dấu hiệu bất thường. Đầu tư cho sức khỏe thính giác chính là tạo nền tảng vững chắc cho tương lai của con.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699