Con chậm nói cần xử lý thế nào? Nguyên nhân và giải pháp

1. Thế nào là chậm nói ở trẻ?

Chậm nói là tình trạng trẻ không đạt được các mốc phát triển ngôn ngữ bình thường theo độ tuổi. Tuy nhiên, chậm nói không đồng nghĩa với chậm phát triển trí tuệ hay gặp vấn đề về thính lực.

Việc phân biệt giữa chậm nói và các vấn đề khác như chậm phát triển ngôn ngữ hay chậm phát triển trí tuệ là rất quan trọng. Chậm nói có thể là một dấu hiệu của sự phát triển ngôn ngữ muộn mà không liên quan đến trí tuệ của trẻ. Tuy nhiên, nếu trẻ không đạt được các mốc phát triển ngôn ngữ trong thời gian dài, có thể cần phải được đánh giá thêm về khả năng nghe, ngôn ngữ và phát triển trí tuệ.

Dưới đây là các mốc phát triển ngôn ngữ bình thường theo độ tuổi của trẻ:

3-4 tháng: Trẻ bắt đầu ê a, phát âm vu vơ. Đây là giai đoạn trẻ bắt đầu làm quen với việc tạo ra âm thanh.
6 tháng: Trẻ bắt đầu nói được các âm đơn giản như “papa”, “mama”. Tuy nhiên, lúc này trẻ chưa hiểu nghĩa các từ này mà chỉ phát âm ngẫu nhiên.
12 tháng: Trẻ bắt đầu nói được những từ đơn có nghĩa, ví dụ như gọi “bà”, “mẹ” hoặc có thể dùng từ để chỉ các nhu cầu như “ăn”.
18 tháng: Trẻ có thể nói được từ 5–20 từ, sử dụng từ để thể hiện nhu cầu của mình như “đi”, “ăn”, “tè”, v.v.
24 tháng: Trẻ có thể nói cụm từ 2 từ như “mẹ ơi”, “ăn cơm”. Trẻ có khoảng 50 từ vựng và biết sử dụng chúng trong các tình huống khác nhau.

Chậm nói là tình trạng trẻ không đạt được các mốc phát triển ngôn ngữ bình thường theo độ tuổi

2. Dấu hiệu nhận biết con chậm nói cần can thiệp

Chậm nói có thể là dấu hiệu của một số vấn đề về phát triển ngôn ngữ hoặc bệnh lý, do đó việc nhận diện sớm rất quan trọng. Một số dấu hiệu cho thấy trẻ có thể cần can thiệp bao gồm: 2 tuổi nhưng chưa nói được 50 từ, không đáp ứng khi gọi tên, không biết bắt chước hành động hoặc lời nói của người lớn, không chỉ tay để chỉ đồ vật hoặc giao tiếp.

Tuy nhiên, cần phân biệt giữa "ít nói do cá tính" và "chậm nói do bệnh lý." Trẻ ít nói do cá tính thường có sự phát triển bình thường về các lĩnh vực khác, trong khi chậm nói do bệnh lý có thể đi kèm với các biểu hiện khác như khó khăn trong tiếp nhận âm thanh hoặc hành vi khác biệt.

3. Nguyên nhân khiến trẻ chậm nói

Chậm nói là một vấn đề phổ biến ở trẻ em, và có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

Vấn đề về thính lực: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc nghe hoặc nhận diện âm thanh, ví dụ như viêm tai giữa hoặc điếc nhẹ, làm hạn chế khả năng phát âm.
Môi trường thiếu giao tiếp: Trẻ em cần môi trường đầy đủ giao tiếp với cha mẹ và người xung quanh để phát triển ngôn ngữ. Việc cha mẹ ít nói chuyện, ít tương tác với con có thể làm chậm sự phát triển ngôn ngữ.
Tiếp xúc quá nhiều với thiết bị điện tử: Sử dụng thiết bị điện tử quá sớm có thể ảnh hưởng xấu đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ, khi trẻ không được giao tiếp trực tiếp với người khác.
Chậm phát triển trí tuệ hoặc rối loạn phổ tự kỷ: Một số trẻ có thể gặp phải vấn đề trong phát triển trí tuệ hoặc mắc rối loạn phổ tự kỷ, dẫn đến chậm nói.
Trẻ sinh non, thiếu cân hoặc mắc bệnh thần kinh: Trẻ sinh non hoặc từng mắc bệnh thần kinh có thể gặp khó khăn trong việc phát triển ngôn ngữ một cách bình thường.

4. Con chậm nói cần xử lý thế nào?

Nếu con bạn gặp phải tình trạng chậm nói, việc can thiệp sớm là rất quan trọng để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một cách hiệu quả. Dưới đây là các bước cần thực hiện:

Đánh giá đúng tình trạng:

Khám chuyên khoa: Đưa bé đi khám tại các chuyên khoa như Tai – Mũi – Họng, Tâm lý nhi, hoặc Phục hồi chức năng để đánh giá chính xác tình trạng của bé.
Làm test ngôn ngữ hoặc test phát triển: Các bài kiểm tra như M-CHAT, Denver, ASQ có thể giúp đánh giá mức độ phát triển ngôn ngữ của trẻ, từ đó xác định các vấn đề cần can thiệp sớm.

Can thiệp sớm:

Trị liệu ngôn ngữ: Nếu cần thiết, trị liệu ngôn ngữ giúp trẻ phát triển khả năng giao tiếp và ngôn ngữ một cách hiệu quả.
Chơi trò chơi tương tác và đọc sách: Chơi các trò chơi giúp trẻ làm quen với ngôn ngữ và học từ vựng mới. Đọc sách cho bé nghe cũng là một cách tuyệt vời để kích thích sự phát triển ngôn ngữ.
Giảm tối đa thời gian dùng TV/điện thoại: Hạn chế việc bé xem TV hoặc sử dụng điện thoại để trẻ không bị lệ thuộc vào các thiết bị này thay vì tương tác với người xung quanh.
Tạo môi trường kích thích ngôn ngữ tại nhà: Cung cấp một môi trường đầy ắp sự tương tác và giao tiếp với bé để thúc đẩy sự phát triển ngôn ngữ.
Hướng dẫn cách tương tác với trẻ: Cha mẹ nên nói chậm, lặp lại từ đơn giản và mô tả hành động để trẻ có thể dễ dàng tiếp nhận và bắt chước.
Khuyến khích con chủ động giao tiếp: Khuyến khích bé giao tiếp, dù chỉ bằng các cử chỉ đơn giản, để tăng cường sự tự tin và khả năng sử dụng ngôn ngữ của bé.

Nếu con bạn gặp phải tình trạng chậm nói, việc can thiệp sớm là rất quan trọng

Con chậm nói không hẳn là bất thường nếu cha mẹ phát hiện sớm và đồng hành đúng cách. Việc kết hợp giữa theo dõi, tương tác tích cực và hỗ trợ chuyên môn sẽ giúp bé tiến bộ rõ rệt theo thời gian. Hãy kiên nhẫn, thấu hiểu và luôn là người bạn đồng hành quan trọng trong hành trình phát triển ngôn ngữ của con.

Mẹ tham khảo video con chậm nói cần xử lý thế nào tại đây:

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699