Đau tăng trưởng ở trẻ: Nguyên nhân, biểu hiện và cách xử lý

1. Giới thiệu chung về đau tăng trưởng

Đau tăng trưởng là hiện tượng đau nhức thường gặp ở trẻ em trong độ tuổi từ 3 đến 12, đặc biệt phổ biến trong các giai đoạn trẻ phát triển nhanh. Đây không phải là bệnh lý nghiêm trọng mà là một phần bình thường của quá trình lớn lên, được coi như phản ứng sinh lý của cơ thể khi xương và cơ phát triển không đồng đều.

Các cơn đau thường xuất hiện vào buổi tối hoặc ban đêm, sau một ngày trẻ vận động nhiều. Vị trí đau phổ biến là ở hai chân, thường là bắp chân, đùi hoặc phía sau đầu gối. Cơn đau có thể xuất hiện đồng thời ở cả hai bên, nhưng không kèm theo sưng đỏ hay hạn chế vận động vào ban ngày.

Dù chưa xác định được nguyên nhân chính xác, các chuyên gia cho rằng sự căng giãn mô cơ khi xương phát triển nhanh là yếu tố chính gây ra tình trạng này. Dù gây khó chịu, đau tăng trưởng là dấu hiệu cho thấy trẻ đang phát triển bình thường về thể chất.

Đau tăng trưởng là hiện tượng đau nhức thường gặp ở trẻ em trong độ tuổi từ 3 đến 12

2. Nguyên nhân gây đau tăng trưởng

Nguyên nhân gây ra đau tăng trưởng ở trẻ em vẫn chưa được xác định một cách chính xác, nhưng nhiều chuyên gia tin rằng hiện tượng này là kết quả của sự kết hợp giữa yếu tố sinh lý và môi trường trong quá trình lớn lên của trẻ. Dưới đây là một số giả thuyết phổ biến được đưa ra:

Sự phát triển nhanh chóng của xương: Khi xương dài ra nhanh hơn cơ và dây chằng, cơ thể trẻ có thể xuất hiện cảm giác căng tức và đau nhức – đặc biệt ở vùng chân như bắp chân, đùi hoặc sau đầu gối.
Hoạt động thể chất mạnh mẽ: Những trò chơi vận động cho bé như chạy nhảy, đạp xe, nhún nhảy trên bạt lò xo hoặc các môn thể thao ngoài trời tuy rất tốt cho thể chất, nhưng cũng có thể làm cơ bắp mỏi, gây đau về đêm – khi cơ thể bước vào trạng thái nghỉ ngơi.
Yếu tố di truyền: Nếu cha mẹ từng gặp hiện tượng đau tăng trưởng, con cái họ cũng có nguy cơ cao trải qua tình trạng tương tự.
Ngưỡng cảm nhận đau thấp: Một số trẻ có độ nhạy cảm cao với cơn đau, nên dễ cảm nhận rõ sự thay đổi trong cơ thể – dù không có tổn thương rõ rệt.

3. Các dấu hiệu nhận biết đau tăng trưởng

Triệu chứng của đau tăng trưởng thường xuất hiện vào cuối ngày, nhất là vào buổi tối hoặc ban đêm – thời điểm cơ thể trẻ bắt đầu thư giãn sau một ngày vận động nhiều. Đây là lúc trẻ có thể than đau và cảm thấy khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.

Đau nhức vùng chân: Trẻ thường cảm nhận cơn đau ở bắp chân, đùi hoặc phía sau đầu gối. Đau có thể âm ỉ hoặc rõ rệt, nhưng đặc biệt không kèm theo sưng, đỏ hay bầm tím – dấu hiệu giúp phân biệt với các tổn thương do chấn thương.
Xuất hiện gián đoạn: Cơn đau không diễn ra liên tục mỗi ngày mà có thể kéo dài vài tối rồi biến mất, sau đó lại tái phát. Điều này khiến cha mẹ đôi khi nhầm lẫn với các nguyên nhân khác.
Không ảnh hưởng vận động ban ngày: Mặc dù ban đêm trẻ có thể than đau, nhưng ban ngày trẻ vẫn chơi đùa, chạy nhảy bình thường mà không bị hạn chế vận động.
Khó ngủ và cáu gắt: Một số trẻ khó vào giấc hoặc tỉnh dậy giữa đêm do đau, dẫn đến mệt mỏi, cáu gắt vào sáng hôm sau.

Nếu trẻ có dấu hiệu đau kéo dài, đau dữ dội, kèm theo sưng hoặc hạn chế vận động, cha mẹ nên đưa bé đi khám để loại trừ các bệnh lý khác nghiêm trọng hơn.

4. Cách xử lý khi trẻ bị đau tăng trưởng

Đau tăng trưởng tuy không nguy hiểm nhưng có thể khiến trẻ mệt mỏi, mất ngủ và ảnh hưởng đến tâm lý, thậm chí dễ bị nhầm lẫn với dấu hiệu chậm phát triển ở trẻ nếu không được chăm sóc đúng cách. Dưới đây là những phương pháp hỗ trợ giảm đau hiệu quả, giúp trẻ thoải mái hơn trong giai đoạn lớn nhanh:

Xoa bóp và chườm ấm: Massage nhẹ nhàng theo chuyển động tròn kết hợp chườm khăn ấm lên vùng chân đau khoảng 10–15 phút giúp làm dịu cơn đau, thư giãn cơ và hỗ trợ tuần hoàn máu.
Vận động hợp lý: Khuyến khích trẻ tham gia các trò chơi nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe, kéo giãn cơ – tránh vận động quá sức để giảm áp lực lên cơ xương.
Dinh dưỡng đầy đủ: Tăng cường thực phẩm giàu canxi, vitamin D và magie như sữa, trứng, cá hồi, chuối... giúp hệ xương phát triển cân đối, phòng ngừa tình trạng đau kéo dài.
Hỗ trợ tâm lý: Trò chuyện nhẹ nhàng, trấn an để trẻ không lo lắng, hiểu rằng đau tăng trưởng là bình thường và không liên quan đến bệnh lý hay chậm phát triển.

Đau tăng trưởng tuy không nguy hiểm nhưng có thể khiến trẻ mệt mỏi, mất ngủ và ảnh hưởng đến tâm lý

Đau tăng trưởng mặc dù gây lo lắng cho nhiều bậc phụ huynh, nhưng đây là một hiện tượng hoàn toàn tự nhiên trong quá trình phát triển của trẻ. Việc nhận diện đúng các dấu hiệu và thực hiện các biện pháp giảm đau đơn giản có thể giúp trẻ vượt qua giai đoạn này một cách dễ dàng hơn. Nếu đau kéo dài hoặc có các triệu chứng khác, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo sức khỏe của trẻ.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699