Đi ngoài phân sống ở trẻ nhỏ: Có phải do rối loạn tiêu hóa?

1. Phân sống ở trẻ nhỏ là gì?

Phân sống là thuật ngữ dân gian thường được dùng để chỉ tình trạng phân của trẻ có các đặc điểm bất thường như lỏng, có bọt, lẫn thức ăn chưa tiêu hóa, hoặc có mùi chua. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, hệ tiêu hóa còn non nớt, nên phân sống có thể xuất hiện như một hiện tượng sinh lý bình thường. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng như tiêu chảy, quấy khóc, hoặc sụt cân, cha mẹ cần chú ý vì nó có thể liên quan đến rối loạn tiêu hóa hoặc các vấn đề sức khỏe khác.

Cha mẹ cần chú ý đến các dấu hiệu sau để nhận biết trẻ bị phân sống:

Phân lỏng, có bọt, màu xanh hoặc vàng, lẫn thức ăn chưa tiêu hóa.
Phân có mùi chua hoặc hôi bất thường.
Trẻ quấy khóc, đầy hơi, hoặc khó chịu sau khi ăn.
Tiêu chảy hoặc táo bón xen kẽ, kèm theo đau bụng.
Trẻ biếng ăn, chậm tăng cân hoặc có dấu hiệu mất nước (môi khô, tiểu ít).

Nếu trẻ có các triệu chứng như sốt cao, phân có máu, hoặc sụt cân nhanh, cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay lập tức để được kiểm tra.

2. Nguyên nhân trẻ bị đi ngoài phân sống

2.1. Hệ tiêu hóa chưa phát triển hoàn thiện

Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ chưa sản xuất đủ các enzyme tiêu hóa như lactase, amylase hoặc protease để phân giải hoàn toàn thức ăn, đặc biệt là sữa mẹ, sữa công thức hoặc thức ăn dặm. Điều này dẫn đến việc một phần thức ăn không được tiêu hóa, gây ra phân sống với các mẩu thức ăn còn nguyên hoặc phân lỏng có bọt. Hiện tượng này thường gặp ở trẻ dưới 6 tháng tuổi và có thể tự cải thiện khi hệ tiêu hóa trưởng thành.

2.2. Rối loạn tiêu hóa

Rối loạn tiêu hóa là một nguyên nhân phổ biến gây phân sống ở trẻ. Tình trạng này xảy ra khi hệ vi sinh đường ruột mất cân bằng hoặc do trẻ ăn phải thực phẩm khó tiêu. Ví dụ, trẻ ăn dặm quá sớm với các thực phẩm giàu tinh bột hoặc chất béo có thể gây áp lực lên hệ tiêu hóa, dẫn đến phân sống. Ngoài ra, rối loạn tiêu hóa do thay đổi sữa công thức đột ngột hoặc dị ứng thực phẩm cũng có thể gây ra triệu chứng này.

Rối loạn tiêu hóa là một nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng đi ngoài phân sống ở trẻ nhỏ

2.3. Nhiễm trùng đường ruột

Nhiễm trùng do virus (như rotavirus), vi khuẩn (như E. coli, Salmonella), hoặc ký sinh trùng có thể gây viêm đường ruột, làm giảm khả năng tiêu hóa và hấp thụ thức ăn. Kết quả là trẻ đi ngoài phân sống, thường kèm theo tiêu chảy, sốt hoặc đau bụng. Nhiễm trùng đường ruột thường xảy ra khi trẻ tiếp xúc với thực phẩm, nước nhiễm khuẩn hoặc do vệ sinh không đảm bảo.

2.4. Không dung nạp lactose

Một số trẻ không sản xuất đủ enzyme lactase để tiêu hóa lactose – loại đường trong sữa mẹ hoặc sữa công thức. Điều này dẫn đến phân sống, lỏng, có bọt và mùi chua, thường kèm theo đầy hơi hoặc quấy khóc sau khi bú. Tình trạng không dung nạp lactose có thể là tạm thời (do nhiễm trùng đường ruột) hoặc bẩm sinh (hiếm gặp).

2.5. Dị ứng thực phẩm

Dị ứng với protein trong sữa bò, gluten (trong lúa mì) hoặc các thực phẩm khác có thể gây viêm niêm mạc ruột, dẫn đến phân sống. Trẻ bị dị ứng thường có các triệu chứng kèm theo như phát ban, nôn mửa hoặc quấy khóc dữ dội sau khi ăn thực phẩm gây dị ứng. Tình trạng này thường gặp ở trẻ bắt đầu ăn dặm hoặc uống sữa công thức.

3. Phân sống có phải luôn do rối loạn tiêu hóa?

Phân sống không phải lúc nào cũng do rối loạn tiêu hóa. Ở trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ bú mẹ, phân lỏng hoặc có hạt nhỏ có thể là bình thường do hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện. Tuy nhiên, nếu phân sống kèm theo các triệu chứng như tiêu chảy kéo dài, quấy khóc, hoặc dấu hiệu nhiễm trùng, thì rối loạn tiêu hóa hoặc các vấn đề nghiêm trọng hơn có thể là nguyên nhân. Việc xác định chính xác nguyên nhân đòi hỏi cha mẹ quan sát kỹ và tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết.

4. Cách xử trí khi trẻ bị đi ngoài phân sống

4.1. Điều chỉnh chế độ ăn

Đối với trẻ bú mẹ, mẹ nên tránh các thực phẩm dễ gây kích ứng như sữa bò, caffeine hoặc thực phẩm nhiều đường. Với trẻ bú sữa công thức, hãy đảm bảo pha sữa đúng tỷ lệ và tham khảo bác sĩ để chuyển sang loại sữa ít lactose nếu nghi ngờ trẻ không dung nạp lactose. Đối với trẻ ăn dặm, tạm thời giảm thực phẩm khó tiêu như tinh bột, chất béo, và ưu tiên cháo loãng, rau củ nghiền.

Nếu trẻ bú mẹ thì mẹ cần điều chỉnh chế độ ăn phù hợp để tránh trẻ đi ngoài phân sống

4.2. Bù nước và điện giải

Phân sống kèm tiêu chảy có thể khiến trẻ mất nước. Cha mẹ nên cho trẻ uống nước lọc hoặc dung dịch bù điện giải (như oresol) theo chỉ định của bác sĩ. Trẻ sơ sinh cần được bú thường xuyên để đảm bảo cung cấp đủ chất lỏng.

4.3. Vệ sinh đúng cách

Đảm bảo vệ sinh sạch sẽ khi thay tã, rửa tay trước và sau khi chăm sóc trẻ, cũng như tiệt trùng bình sữa và dụng cụ ăn uống. Điều này giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng đường ruột, một trong những nguyên nhân gây phân sống.

4.4. Massage bụng cho trẻ

Massage bụng nhẹ nhàng theo chiều kim đồng hồ quanh rốn giúp kích thích nhu động ruột, giảm đầy hơi và hỗ trợ tiêu hóa. Thực hiện massage khi trẻ thư giãn, tránh làm ngay sau khi ăn để không gây nôn trớ.

Đi ngoài phân sống ở trẻ nhỏ có thể là dấu hiệu của rối loạn tiêu hóa, nhưng cũng có thể do hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, nhiễm trùng, hoặc các vấn đề khác. Cha mẹ cần quan sát kỹ các triệu chứng, điều chỉnh chế độ ăn uống, vệ sinh đúng cách và tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết. Với sự chăm sóc chu đáo và can thiệp kịp thời, trẻ sẽ sớm vượt qua tình trạng này và phát triển khỏe mạnh.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699