Dinh dưỡng cho trẻ thấp còi: Cha mẹ cần biết gì

1. Suy dinh dưỡng cho trẻ thấp còi là gì?

Suy dinh dưỡng thấp còi là tình trạng trẻ có chiều cao thấp hơn so với mức chuẩn theo tuổi và giới, phản ánh quá trình thiếu hụt dinh dưỡng kéo dài hoặc ảnh hưởng từ các bệnh lý. Đây không chỉ là vấn đề về hình thể mà còn là dấu hiệu cảnh báo sự chậm phát triển thể chất trong giai đoạn đầu đời – thời điểm quan trọng quyết định vóc dáng và sức khỏe lâu dài của trẻ.

Việc chẩn đoán thấp còi dựa trên so sánh chiều dài hoặc chiều cao của trẻ với biểu đồ tăng trưởng chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Trẻ dưới 2 tuổi cần đo chiều dài nằm; từ 2 tuổi trở lên sẽ đo chiều cao đứng.

Để theo dõi phát triển chiều cao của trẻ, cha mẹ nên đo định kỳ: mỗi tháng một lần với trẻ dưới 1 tuổi, 2–3 tháng/lần với trẻ từ 1 đến dưới 2 tuổi và ít nhất mỗi 6 tháng với trẻ từ 2 đến 5 tuổi. Nếu trẻ đã thấp còi, nên theo dõi chiều cao hàng tháng để kịp thời điều chỉnh dinh dưỡng và chăm sóc.

Suy dinh dưỡng thấp còi là tình trạng trẻ có chiều cao thấp hơn so với mức chuẩn

2. Nguyên nhân khiến trẻ bị suy dinh dưỡng thấp còi

Suy dinh dưỡng thấp còi không xảy ra đột ngột mà là kết quả của nhiều yếu tố tích lũy theo thời gian. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng chiều cao của trẻ:

Chế độ ăn thiếu vi chất và năng lượng: Trẻ không được cung cấp đủ các dưỡng chất cần thiết như đạm, kẽm, sắt, vitamin A, D… sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình phát triển thể chất, đặc biệt là chiều cao.
Trẻ hay ốm vặt, hệ miễn dịch kém: Những trẻ thường xuyên mắc các bệnh nhiễm trùng (viêm hô hấp, tiêu chảy…) có xu hướng hấp thu kém và ăn uống kém, từ đó ảnh hưởng đến tăng trưởng.
Rối loạn tiêu hóa, kém hấp thu: Dù chế độ ăn có thể đầy đủ, nhưng nếu trẻ gặp vấn đề về tiêu hóa, đường ruột yếu hoặc vi khuẩn đường ruột mất cân bằng, việc hấp thụ dưỡng chất sẽ không hiệu quả.
Yếu tố di truyền: Di truyền có thể ảnh hưởng đến tiềm năng chiều cao, nhưng không phải là yếu tố quyết định. Với chế độ dinh dưỡng và chăm sóc hợp lý, trẻ vẫn có thể đạt được chiều cao tối ưu.

3. Dinh dưỡng cho trẻ thấp còi: 5 nguyên tắc quan trọng

Dinh dưỡng hợp lý là “chìa khóa vàng” giúp cải thiện thể trạng và hỗ trợ trẻ thấp còi bắt kịp đà tăng trưởng. Cha mẹ cần nắm rõ các nguyên tắc dưới đây để xây dựng chế độ ăn khoa học cho con:

Cung cấp đủ 4 nhóm dưỡng chất: Mỗi bữa ăn của trẻ nên cân đối giữa đạm (thịt, cá, trứng, sữa), tinh bột (cơm, cháo, mì), chất béo (dầu thực vật, mỡ cá) và vitamin – khoáng chất (rau xanh, trái cây). Sự phối hợp đầy đủ giúp trẻ phát triển toàn diện và tăng trưởng tốt.
Bổ sung vi chất thiết yếu: Canxi, vitamin D, kẽm và sắt là những dưỡng chất quan trọng cho sự phát triển chiều cao, miễn dịch và tăng cân. Trẻ có thể nhận được thông qua thực phẩm hoặc theo chỉ định bổ sung của bác sĩ.
Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa, giàu năng lượng: Các món ăn nên mềm, dễ nhai, phù hợp với độ tuổi, đồng thời có mật độ năng lượng cao để đảm bảo trẻ nhận đủ calo trong lượng ăn nhỏ.
Chia nhỏ bữa ăn, tăng cường bữa phụ: Cho trẻ ăn 5–6 bữa/ngày, trong đó có 2–3 bữa phụ như sữa, phô mai, trái cây, cháo loãng... giúp cung cấp năng lượng đều đặn và tránh tình trạng bỏ bữa.
Đảm bảo trẻ được bú mẹ hoặc uống sữa theo nhu cầu: Với trẻ dưới 2 tuổi, sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng chính. Cần duy trì sữa mẹ hoặc chọn sữa công thức phù hợp để hỗ trợ tăng trưởng chiều cao và cân nặng.

4. Những điều cha mẹ cần lưu ý ngoài dinh dưỡng

Bên cạnh chế độ ăn uống, một số yếu tố sinh hoạt hàng ngày cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ trẻ thấp còi phát triển toàn diện. Cha mẹ cần lưu ý những điều sau:

Khuyến khích trẻ vận động nhẹ mỗi ngày: Các hoạt động như bò, lẫy, đi bộ, chơi ngoài trời… không chỉ giúp hệ cơ xương chắc khỏe mà còn kích thích cơ thể sản xuất hormone tăng trưởng tự nhiên. Vận động đều đặn còn cải thiện tiêu hóa và giúp trẻ ăn ngon miệng hơn.
Đảm bảo trẻ ngủ đúng giờ, đủ giấc: Giấc ngủ sâu về đêm là thời điểm hormone tăng trưởng tiết ra nhiều nhất. Vì vậy, trẻ nên được đi ngủ sớm trước 9 giờ tối và có môi trường ngủ yên tĩnh, thoáng mát để hỗ trợ phát triển chiều cao tối ưu.
Theo dõi sự phát triển định kỳ: Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám dinh dưỡng theo lịch hẹn hoặc mỗi 1–3 tháng/lần để kịp thời đánh giá tốc độ tăng trưởng, điều chỉnh chế độ ăn và bổ sung vi chất nếu cần.

Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám dinh dưỡng theo lịch

Dinh dưỡng hợp lý, ngủ đủ giấc và vận động đều đặn là nền tảng giúp trẻ thấp còi phát triển tốt hơn. Cha mẹ cần theo dõi sát quá trình lớn lên của con và chủ động can thiệp sớm để trẻ không bỏ lỡ “giai đoạn vàng” tăng trưởng.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699