Khi bé bắt đầu cầm nắm: Mốc phát triển quan trọng

1. Cầm nắm là gì? Vì sao quan trọng với trẻ?

Cầm nắm là một kỹ năng vận động tinh quan trọng, cho phép trẻ sử dụng các ngón tay và bàn tay để giữ, nắm, thả hoặc thao tác với đồ vật. Đây là một trong những kỹ năng đầu tiên giúp trẻ tương tác với thế giới xung quanh, thường bắt đầu phát triển từ những tháng đầu đời thông qua việc bé chạm, quờ quạng và sau đó nắm lấy đồ vật.

Kỹ năng cầm nắm không chỉ hỗ trợ phát triển vận động mà còn kích thích trí tuệ và cảm xúc của trẻ. Khi bé cầm nắm được đồ vật, bé học cách khám phá, thử nghiệm và xử lý thông tin. Điều này đặt nền móng cho các hoạt động tự lập sau này như ăn uống, chơi đồ chơi, viết và tự chăm sóc bản thân, góp phần hình thành sự tự tin và độc lập ở trẻ.

Kỹ năng cầm nắm không chỉ hỗ trợ phát triển vận động mà còn kích thích trí tuệ và cảm xúc của trẻ

2. Trẻ bắt đầu biết cầm nắm khi nào?

Trẻ phát triển kỹ năng cầm nắm theo từng giai đoạn, từ những phản xạ bẩm sinh đến hành động có chủ đích. Đây là quá trình tự nhiên, phản ánh sự hoàn thiện dần của hệ thần kinh và khả năng phối hợp giữa tay và mắt. Dưới đây là các mốc phát triển phổ biến:

0–2 tháng: Trẻ có phản xạ nắm bàn tay (grasp reflex). Khi có vật chạm vào lòng bàn tay, bé sẽ tự động nắm lại. Đây là phản xạ tự nhiên, chưa có chủ ý, thường xuất hiện rõ rệt trong những tuần đầu đời.
3–4 tháng: Trẻ bắt đầu đưa tay về phía đồ vật, nhìn thấy món đồ yêu thích và cố gắng với tay chạm vào. Khả năng phối hợp tay – mắt dần hình thành, dù việc nắm trúng đồ vật vẫn còn vụng về.
5–6 tháng: Bé đã có thể cầm được đồ chơi bằng cả bàn tay, thường là những vật lớn như xúc xắc hay thú bông nhỏ. Đây là giai đoạn trẻ thích khám phá bằng cách cầm rồi cho đồ vật vào miệng.
7–9 tháng: Trẻ bắt đầu dùng ngón cái và ngón trỏ để cầm, gọi là kỹ năng “bốc nhón”. Bé có thể nhặt những vật nhỏ hơn như miếng bánh hoặc đồ chơi nhỏ.
10–12 tháng: Bé phối hợp các ngón tay linh hoạt hơn, có thể nhặt các vật nhỏ chính xác, chuyển đồ từ tay này sang tay kia hoặc thả vào hộp.

Mỗi trẻ có thể phát triển nhanh hoặc chậm hơn một chút, nhưng vẫn nằm trong giới hạn bình thường. Nếu sau 12 tháng mà trẻ chưa có động tác cầm nắm chủ động, cha mẹ nên trao đổi với bác sĩ để được đánh giá phát triển vận động.

3. Dấu hiệu cảnh báo khi kỹ năng cầm nắm chậm phát triển

Kỹ năng cầm nắm phát triển chậm có thể là dấu hiệu cảnh báo bất thường trong hệ thần kinh – vận động của trẻ. Việc theo dõi sớm giúp cha mẹ nhận biết kịp thời để can thiệp hiệu quả. Một số dấu hiệu đáng lưu ý gồm:

Không có phản xạ nắm tay ở giai đoạn sơ sinh (0–2 tháng): Khi chạm nhẹ vào lòng bàn tay mà bé không có phản xạ nắm lại, có thể là dấu hiệu bất thường ở hệ thần kinh.
Sau 6 tháng vẫn không với tay hoặc cầm nắm đồ vật: Trẻ không chủ động với tay lấy đồ chơi, không cầm nắm được các vật lớn, hoặc vẫn buông thõng tay khi chơi.
Trẻ sử dụng một tay nhiều hơn tay còn lại (lệch tay sớm): Trẻ chưa đến 1 tuổi nhưng đã có xu hướng ưu tiên dùng một tay, có thể là dấu hiệu tổn thương ở tay còn lại.
Các biểu hiện khác như run tay, yếu cơ, cứng cơ hoặc gồng người: Những dấu hiệu này có thể liên quan đến rối loạn trương lực cơ, bại não hoặc các vấn đề thần kinh khác.

4. Cha mẹ nên làm gì để hỗ trợ trẻ luyện kỹ năng cầm nắm?

Để giúp trẻ phát triển tốt kỹ năng cầm nắm, cha mẹ có thể chủ động hỗ trợ bằng những trò chơi đơn giản, phù hợp với từng giai đoạn phát triển. Việc luyện tập đều đặn không chỉ giúp tay bé linh hoạt mà còn thúc đẩy phát triển trí não và cảm xúc.

Từ 0–3 tháng: Cha mẹ có thể lắc xúc xắc nhẹ hoặc treo đồ vật có màu sắc, âm thanh hấp dẫn trước mặt bé để kích thích bé chú ý và với tay. Khi bé mở tay, nhẹ nhàng đặt đồ chơi nhỏ vào tay bé để bé nắm.
Từ 4–6 tháng: Cho bé cầm các vật có chất liệu khác nhau như khăn vải, nhựa mềm, cao su an toàn để bé cảm nhận. Khuyến khích bé cầm và chuyển đồ vật từ tay này sang tay kia.
Từ 6–9 tháng: Bắt đầu cho bé gắp những miếng đồ ăn mềm như chuối, bí đỏ hấp trong bữa ăn dặm để rèn luyện thao tác nhón bằng ngón trỏ và ngón cái.
Từ 9–12 tháng: Cho bé chơi các trò chơi bỏ vật vào hộp, xếp hình, lấy đồ vật nhỏ, giúp tăng độ chính xác và sự linh hoạt của các ngón tay.

Để giúp trẻ phát triển tốt kỹ năng cầm nắm, cha mẹ có thể chủ động hỗ trợ

Biết cầm nắm là dấu hiệu cho thấy não bộ và khả năng phối hợp tay mắt của bé đang phát triển mạnh mẽ. Cha mẹ hãy tạo điều kiện cho bé luyện tập kỹ năng này mỗi ngày qua đồ chơi an toàn và sự tương tác gần gũi. Đồng hành cùng bé trong giai đoạn này sẽ góp phần quan trọng vào sự phát triển toàn diện của con.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699