Mẹ sau sinh ít sữa: Nguyên nhân và cách cải thiện hiệu quả tại nhà

1. Nguyên nhân khiến mẹ sau sinh ít sữa

Ít sữa sau sinh là tình trạng mẹ không sản xuất đủ lượng sữa để đáp ứng nhu cầu bú của trẻ. Điều này có thể nhận biết khi bé bú không no, quấy khóc thường xuyên, hoặc không tăng cân đều. Ở giai đoạn đầu sau sinh, sữa mẹ thường được tiết ra dưới dạng sữa non (colostrum), sau đó chuyển sang sữa trưởng thành. Nếu quá trình này bị gián đoạn hoặc lượng sữa tiết ra không đủ, mẹ được coi là gặp vấn đề về ít sữa. Tình trạng này có thể tạm thời hoặc kéo dài, tùy thuộc vào nguyên nhân và cách xử lý.

Dưới đây là một số nguyên nhân khiến mẹ sau sinh ít sữa:

1.1. Yếu tố thể chất và nội tiết

Sau sinh, sự thay đổi nội tiết tố, đặc biệt là prolactin và oxytocin – hai hormone chịu trách nhiệm sản xuất và tiết sữa – có thể bị ảnh hưởng. Stress, mệt mỏi, hoặc các vấn đề sức khỏe như thiếu máu, suy giáp, hoặc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) có thể làm giảm sản xuất prolactin, dẫn đến ít sữa. Ngoài ra, tình trạng mất nước hoặc thiếu dinh dưỡng cũng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiết sữa.

1.2. Kỹ thuật cho con bú không đúng

Nếu mẹ không cho bé bú đúng cách hoặc bé ngậm ti không chuẩn, quá trình kích thích tiết sữa sẽ bị hạn chế. Việc cho bé bú không thường xuyên, bỏ cữ bú hoặc sử dụng núm ti giả quá sớm cũng làm giảm nhu cầu sữa, khiến cơ thể mẹ giảm sản xuất.

1.3. Tâm lý căng thẳng

Căng thẳng, lo âu, hoặc trầm cảm sau sinh là những yếu tố tâm lý phổ biến làm giảm tiết sữa. Khi mẹ căng thẳng, hormone cortisol tăng cao, ức chế oxytocin, khiến sữa khó tiết ra. Áp lực từ gia đình hoặc xã hội về việc nuôi con bằng sữa mẹ cũng có thể làm tình trạng trầm trọng hơn.

1.4. Sử dụng thuốc hoặc các chất kích thích

Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc tránh thai chứa estrogen, thuốc kháng histamine, hoặc các chất như caffeine, rượu bia, có thể làm giảm lượng sữa. Ngoài ra, mẹ sử dụng thuốc kháng sinh kéo dài hoặc mắc các bệnh lý cần điều trị cũng có nguy cơ bị ảnh hưởng.

Việc sử dụng chất kích thích có thể gây ra tình trạng ít sữa sau sinh

2. Dấu hiệu nhận biết mẹ ít sữa

Bé bú không no, quấy khóc sau mỗi cữ bú hoặc đòi bú liên tục.
Số lần đi tiểu của bé giảm (dưới 6-8 lần/ngày ở trẻ sơ sinh).
Bé không tăng cân đều hoặc sụt cân.
Ngực mẹ không căng tức, không rỉ sữa hoặc cảm giác “trống rỗng” sau khi cho bú.
Bé bú trong thời gian ngắn, không nghe thấy tiếng nuốt sữa.

Nếu nhận thấy những dấu hiệu này, mẹ cần tìm hiểu nguyên nhân và áp dụng các biện pháp cải thiện kịp thời.

3. Cách cải thiện tình trạng ít sữa tại nhà

3.1. Cho bé bú thường xuyên và đúng cách

Tăng cữ bú: Cho bé bú 8-12 lần/ngày, kể cả ban đêm, để kích thích tuyến sữa. Nhu cầu bú của bé sẽ gửi tín hiệu đến cơ thể mẹ để sản xuất thêm sữa.
Ngậm ti đúng: Đảm bảo bé ngậm đúng khớp ngậm (miệng bao phủ cả quầng vú, không chỉ đầu ti) để kích thích tiết sữa hiệu quả.
Đổi ngực đều: Luân phiên cho bé bú cả hai bên ngực trong mỗi cữ để đảm bảo kích thích đồng đều.

Mẹ cần cho bé bú thường xuyên và đúng cách để kích thích tuyến sữa

3.2. Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý

Ăn uống đầy đủ: Bổ sung thực phẩm giàu protein, chất béo lành mạnh, và carbohydrate phức tạp như thịt nạc, cá, trứng, ngũ cốc nguyên cám, và rau xanh.
Thực phẩm lợi sữa: Một số thực phẩm truyền thống như chè vằng, lá đinh lăng, hạt thì là, yến mạch, hoặc nước gạo lứt có thể hỗ trợ tăng tiết sữa.
Uống đủ nước: Uống 2.5-3 lít nước/ngày, bao gồm nước lọc, nước trái cây, hoặc canh. Tránh đồ uống chứa caffeine như cà phê, trà đặc.

3.3. Sử dụng các biện pháp kích sữa

Hút sữa đều đặn: Sử dụng máy hút sữa sau mỗi cữ bú hoặc khi ngực còn căng để kích thích sản xuất sữa. Hút sữa 8-10 lần/ngày, mỗi lần 15-20 phút.
Massage ngực: Massage nhẹ nhàng vùng ngực trước và sau khi cho bú để cải thiện lưu thông máu và kích thích tuyến sữa.
Chườm ấm: Đặt khăn ấm lên ngực trước khi cho bú để kích thích phản xạ xuống sữa.

3.4. Giảm căng thẳng và nghỉ ngơi hợp lý

Thư giãn tâm lý: Thực hành các kỹ thuật giảm stress như hít thở sâu, thiền, hoặc yoga nhẹ nhàng. Nghe nhạc, trò chuyện với người thân hoặc bạn bè cũng giúp mẹ thư giãn.
Ngủ đủ giấc: Nghỉ ngơi đầy đủ, tranh thủ ngủ khi bé ngủ để cơ thể phục hồi và sản xuất sữa tốt hơn.
Hỗ trợ từ gia đình: Nhờ người thân hỗ trợ công việc nhà để mẹ có thời gian tập trung cho con và bản thân.

3.5. Tránh các yếu tố gây giảm sữa

Hạn chế thuốc hoặc chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá.
Tránh stress từ áp lực nuôi con hoặc so sánh với người khác.
Không bỏ cữ bú hoặc thay thế hoàn toàn bằng sữa công thức, trừ khi có chỉ định y tế.

Tình trạng ít sữa sau sinh là vấn đề phổ biến nhưng có thể được cải thiện hiệu quả nếu mẹ hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp phù hợp. Từ việc cho bé bú đúng cách, duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, đến giảm căng thẳng và sử dụng các biện pháp kích sữa, mỗi bước đều góp phần giúp mẹ tăng lượng sữa. Quan trọng nhất, mẹ cần kiên nhẫn, tự tin và tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình hoặc chuyên gia khi cần thiết. Với sự chăm sóc chu đáo, mẹ sẽ vượt qua khó khăn này và mang lại nguồn sữa dồi dào cho bé yêu, giúp bé phát triển khỏe mạnh và gắn kết tình mẫu tử.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699