1. Nhóm gia vị và rau thơm: "Kẻ thù" giấu mặt trong mâm cơm

Rất nhiều mẹ sau sinh thường tập trung kiêng khem các món chính mà quên mất rằng, chính những loại rau gia vị nhỏ bé ăn kèm hàng ngày lại là nguyên nhân hàng đầu gây mất sữa. Đứng đầu danh sách đen này chính là lá lốt. Đây là một loại rau rất phổ biến trong ẩm thực Việt, thường dùng để chế biến chả, bò cuốn hay canh chuối đậu. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm dân gian và thực tế ghi nhận, lá lốt có tính nồng, ấm, khi đi vào cơ thể sẽ tác động trực tiếp đến tuyến sữa, làm tắc tia sữa và giảm khả năng tiết sữa nhanh chóng. Nhiều mẹ chỉ cần ăn một vài miếng chả lá lốt là hôm sau đã thấy ngực bớt căng tức và lượng sữa giảm đi đáng kể.

Lá lốt có thể gây mất sữa

Bên cạnh lá lốt, bạc hà (và các chế phẩm từ tinh dầu bạc hà) cũng là một tác nhân gây giảm sữa mạnh mẽ. Trong thành phần của bạc hà có chứa một số hoạt chất khi nạp vào với lượng lớn sẽ ức chế quá trình sản xuất sữa mẹ. Mẹ cần lưu ý không chỉ là lá bạc hà tươi, mà cả các loại kẹo ngậm ho, trà bạc hà hay bánh kẹo hương bạc hà cũng nên hạn chế tối đa trong giai đoạn cho con bú. Ngoài ra, rau mùi tây (parsley) – loại rau trang trí thường gặp trong các món Âu hay món xào – cũng nằm trong nhóm thực phẩm có thể gây mất sữa nếu ăn quá nhiều. Dù chúng rất tốt cho sức khỏe người bình thường, nhưng với cơ chế nội tiết nhạy cảm của mẹ sau sinh, sự cẩn trọng là không bao giờ thừa.

2. Măng và các loại thực phẩm muối chua: Lợi bất cập hại

Măng tươi, măng khô hay măng chua đều là những món ăn khoái khẩu của nhiều chị em vì vị giòn ngon, kích thích vị giác. Tuy nhiên, đối với phụ nữ đang nuôi con bằng sữa mẹ, măng được xếp vào nhóm thực phẩm "đại kỵ". Trong măng chứa hàm lượng Cyanide rất cao – một chất có khả năng chuyển hóa thành axit cyanhydric (HCN) gây độc cho cơ thể. Dù việc nấu chín kỹ có thể giảm bớt độc tố, nhưng việc mẹ ăn măng vẫn có thể làm thay đổi mùi vị sữa, khiến sữa có mùi hôi hoặc vị lạ làm bé chán bú. Hơn nữa, theo Đông y, măng có tính hàn, dễ gây lạnh bụng, đi ngoài cho cả mẹ và bé thông qua đường sữa, làm cơ thể mẹ mất năng lượng và giảm tiết sữa.

Tương tự như măng, các món dưa muối, cà muối xổi cũng không được khuyến khích. Dù chúng giúp đưa cơm, giảm cảm giác ngán ngấy khi mẹ phải ăn nhiều đồ béo bổ, nhưng thực tế các món này thường chứa nhiều vi khuẩn lên men, axit và muối. Việc tiêu thụ quá nhiều muối sẽ gây tích nước, ảnh hưởng đến quá trình tuần hoàn máu và trao đổi chất, gián tiếp làm giảm hiệu suất làm việc của tuyến sữa. Ngoài ra, dưa cà muối xổi còn tồn dư nhiều Nitrat, có thể gây rối loạn tiêu hóa, khiến mẹ bị tiêu chảy, mất nước, từ đó lượng sữa cũng sụt giảm theo lượng nước mất đi của cơ thể.

3. Đồ uống chứa chất kích thích: Caffein và Cồn

Một thói quen khó bỏ của nhiều bà mẹ hiện đại là uống cà phê mỗi sáng để tỉnh táo sau những đêm thức trắng chăm con. Tuy nhiên, Caffein là một chất có khả năng đi vào sữa mẹ rất nhanh. Dù một lượng nhỏ Caffein (dưới 200mg/ngày) có thể được chấp nhận, nhưng nếu mẹ uống quá nhiều trà đặc, cà phê hay nước tăng lực, hậu quả sẽ nhãn tiền. Caffein gây mất nước cho cơ thể mẹ – trong khi nước là nguyên liệu chính để tạo sữa. Sự thiếu hụt nước sẽ khiến quy trình sản xuất sữa bị đình trệ. Hơn nữa, Caffein tích tụ trong cơ thể bé (do gan bé chưa đủ khả năng đào thải) sẽ khiến bé bứt rứt, khó ngủ, quấy khóc, bú kém. Khi bé bú ít đi, cơ thể mẹ sẽ nhận tín hiệu sai lệch rằng "bé không cần sữa nữa" và tự động giảm tiết sữa.

Đối với rượu bia, có một quan niệm sai lầm tai hại rằng "uống bia giúp sữa về nhiều". Thực tế khoa học chứng minh ngược lại. Cồn trong rượu bia ức chế hormone Oxytocin – hormone chịu trách nhiệm cho phản xạ xuống sữa (let-down reflex). Khi phản xạ này bị ức chế, dù sữa có được sản xuất trong nang sữa nhưng cũng không thể chảy ra ngoài đầu ti cho bé bú được. Điều này dẫn đến tình trạng tắc tia sữa, bé bú không ra sữa nên chán nản bỏ cuộc, và lâu dần sẽ dẫn đến mất sữa hoàn toàn. Ngoài ra, cồn còn ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển thần kinh non nớt của trẻ sơ sinh.

4. Thực phẩm cay nóng và nhiều dầu mỡ: Rào cản vô hình

Trong thời gian ở cữ, mẹ thường được khuyên ăn nhiều món móng giò, chân dê hầm để lợi sữa. Tuy nhiên, nếu ăn quá nhiều chất béo động vật và đồ chiên rán nhiều dầu mỡ, tác dụng có thể ngược lại. Chất béo bão hòa quá nhiều gây khó tiêu, đầy bụng, làm cơ thể mẹ mệt mỏi và ức chế quá trình chuyển hóa dinh dưỡng. Đặc biệt, các phân tử chất béo xấu có thể làm tắc ống dẫn sữa, gây viêm tuyến vú – một nguyên nhân trực tiếp dẫn đến việc phải ngừng cho con bú. Thay vào đó, mẹ nên chọn các nguồn chất béo lành mạnh từ cá hồi, quả bơ hay các loại hạt.

Bên cạnh đó, các gia vị cay nóng như ớt, tỏi, hạt tiêu cũng cần được kiểm soát. Tỏi dù là một kháng sinh tự nhiên tốt nhưng mùi của nó có thể ám vào sữa mẹ rất lâu (lên đến 24 giờ sau ăn). Khứu giác của trẻ sơ sinh cực kỳ nhạy bén, nếu bé ngửi thấy mùi hôi nồng từ sữa, bé sẽ quay đầu từ chối ti mẹ. Việc bé bỏ bú hoặc bú lắt nhắt chính là nguyên nhân cốt lõi khiến tuyến yên giảm tiết Prolactin, làm nguồn sữa cạn dần. Ớt và tiêu cũng có thể gây kích ứng hệ tiêu hóa của bé, gây táo bón hoặc đau bụng, khiến bé quấy khóc và rối loạn nhịp sinh hoạt bú mẹ.

5. Mì tôm và đồ ăn nhanh: Sự tiện lợi đánh đổi bằng chất lượng sữa

Cuộc sống bận rộn với con mọn khiến nhiều mẹ tìm đến mì tôm hay đồ ăn nhanh (fast food) như một giải pháp cứu cánh cho những bữa ăn vội. Thế nhưng, đây là nhóm thực phẩm nghèo nàn dinh dưỡng nhất nhưng lại chứa nhiều phụ gia, chất bảo quản và hương liệu công nghiệp. Mì tôm chủ yếu cung cấp năng lượng rỗng từ tinh bột và chất béo xấu (trans fat), hoàn toàn thiếu hụt Protein, Vitamin và khoáng chất cần thiết để tạo ra dòng sữa chất lượng.

Đồ ăn nhanh chứa nhiều phụ gia, chất bảo quản và hương liệu công nghiệp

Khi cơ thể mẹ thiếu hụt dưỡng chất, nó sẽ phải huy động năng lượng dự trữ từ chính xương và cơ của mẹ để sản xuất sữa, khiến mẹ nhanh chóng suy kiệt, mệt mỏi và giảm đề kháng. Khi sức khỏe mẹ đi xuống, khả năng tiết sữa cũng sẽ giảm theo. Hơn nữa, tính nóng trong mì tôm còn gây nóng trong, nổi mụn và táo bón, làm giảm hấp thu nước, dẫn đến tình trạng sữa ngày càng đặc quánh và ít dần.

Nuôi con bằng sữa mẹ là một chặng đường đòi hỏi sự kiên trì và hy sinh nhất định trong thói quen ăn uống. Việc tránh xa các thực phẩm gây mất sữa như lá lốt, măng, đồ uống có cồn hay thực phẩm cay nóng không phải là sự kiêng khem cổ hủ, mà là cơ sở khoa học để bảo vệ nguồn dinh dưỡng quý giá cho con. Mẹ hãy lắng nghe cơ thể mình và phản ứng của bé sau mỗi bữa ăn. Một chế độ dinh dưỡng cân bằng, giàu rau xanh, đạm lành mạnh và uống đủ nước, kết hợp với tinh thần thoải mái chính là chìa khóa vàng để dòng sữa luôn dạt dào, giúp con yêu lớn nhanh và khỏe mạnh mỗi ngày.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Thạc sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Ths. Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. THS. Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)

• Địa chỉ phòng khám: Phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Phố Hoàng Ngân, Phường Yên Hòa, Hà Nội.

• Thời gian làm việc: Sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699