Phân biệt viêm phổi và lao phổi ở trẻ em

1. Viêm phổi và lao phổi ở trẻ em là gì?

Viêm phổi là tình trạng nhiễm trùng ở phổi, thường do vi khuẩn (như Streptococcus pneumoniae), virus (như RSV, cúm), hoặc hiếm hơn là nấm gây ra. Bệnh xảy ra khi các tác nhân này xâm nhập vào phế nang, gây viêm và tích tụ dịch, dẫn đến khó khăn trong việc trao đổi oxy. Ở trẻ em, viêm phổi thường xuất hiện sau một đợt cảm lạnh hoặc nhiễm trùng đường hô hấp trên. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt ở các nước đang phát triển.

Lao phổi là một bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra. Bệnh lây lan qua đường hô hấp khi trẻ hít phải các giọt bắn chứa vi khuẩn từ người bệnh. Ở trẻ em, lao phổi thường là hậu quả của việc tiếp xúc với người lớn bị lao hoạt động. Bệnh có thể ảnh hưởng đến phổi và các cơ quan khác, với diễn tiến chậm và kéo dài nếu không được điều trị kịp thời. Lao phổi ở trẻ em thường khó chẩn đoán hơn do triệu chứng không điển hình.

2. Triệu chứng của viêm phổi và lao phổi

2.1. Triệu chứng của viêm phổi

Viêm phổi ở trẻ em thường khởi phát nhanh và có các triệu chứng rõ ràng, bao gồm:

Sốt cao: Nhiệt độ cơ thể tăng đột ngột, thường trên 38,5°C, kèm theo ớn lạnh.
Ho: Ho khan hoặc ho có đờm, đôi khi đờm có màu vàng hoặc xanh.
Khó thở: Trẻ thở nhanh, thở gấp, hoặc co kéo cơ liên sườn. Ở trẻ nhỏ, có thể thấy cánh mũi phập phồng.
Mệt mỏi, biếng ăn: Trẻ quấy khóc, bỏ bú, hoặc tỏ ra lờ đờ.
Đau ngực: Trẻ lớn có thể kêu đau ngực khi ho hoặc hít thở sâu.

2.2. Triệu chứng của lao phổi

Lao phổi ở trẻ em thường có triệu chứng mơ hồ và diễn tiến chậm, bao gồm:

Ho kéo dài: Ho dai dẳng trên 2-3 tuần, có thể là ho khan hoặc ho có đờm, đôi khi có máu.
Sốt nhẹ: Sốt về chiều hoặc tối, thường không quá cao, kèm đổ mồ hôi đêm.
Sụt cân, chậm lớn: Trẻ không tăng cân hoặc sụt cân dù chế độ ăn không thay đổi.
Mệt mỏi kéo dài: Trẻ yếu, mệt, ít hoạt động, hoặc không muốn chơi.
Hạch to: Có thể sờ thấy hạch lympho sưng ở cổ hoặc vùng khác.

>>> Điểm khác biệt chính

Viêm phổi ở trẻ thường khởi phát nhanh, trong khi lao phổi diễn tiến chậm

Thời gian khởi phát: Viêm phổi khởi phát nhanh (vài ngày), trong khi lao phổi diễn tiến chậm (hàng tuần đến hàng tháng).
Triệu chứng toàn thân: Viêm phổi gây sốt cao và khó thở rõ ràng, trong khi lao phổi thường có sốt nhẹ, đổ mồ hôi đêm, và sụt cân.
Ho: Ho trong viêm phổi thường cấp tính, còn ho trong lao phổi kéo dài và dai dẳng.

3. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

3.1. Nguyên nhân của viêm phổi

Viêm phổi ở trẻ em thường do:

Vi khuẩn: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae type b, hoặc Staphylococcus aureus.
Virus: Virus hợp bào hô hấp (RSV), virus cúm, hoặc adenovirus.
Yếu tố nguy cơ: Trẻ suy dinh dưỡng, sống trong môi trường ô nhiễm, tiếp xúc với khói thuốc lá, hoặc có bệnh nền như hen suyễn.

3.2. Nguyên nhân của lao phổi

Lao phổi do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, lây qua:

Tiếp xúc với người bệnh lao: Trẻ sống chung với người lớn bị lao phổi hoạt động có nguy cơ cao.
Yếu tố nguy cơ: Hệ miễn dịch yếu (do suy dinh dưỡng, HIV), điều kiện sống đông đúc, hoặc không được tiêm vắc-xin BCG.

4. Điều trị viêm phổi và lao phổi ở trẻ

4.1. Điều trị viêm phổi

Kháng sinh: Nếu do vi khuẩn, bác sĩ sẽ kê đơn kháng sinh như amoxicillin hoặc cephalosporin. Trẻ cần dùng đủ liều theo chỉ định.
Hỗ trợ hô hấp: Trong trường hợp nặng, trẻ có thể cần thở oxy hoặc nhập viện.
Hạ sốt và chăm sóc: Dùng paracetamol để hạ sốt, đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi và uống đủ nước.

4.2. Điều trị lao phổi

Thuốc chống lao: Trẻ được điều trị bằng phác đồ kéo dài (6-9 tháng) với các thuốc như isoniazid, rifampicin, pyrazinamide, và ethambutol.
Theo dõi chặt chẽ: Trẻ cần được kiểm tra định kỳ để đánh giá hiệu quả điều trị và tác dụng phụ của thuốc.
Cách ly và phòng ngừa lây nhiễm: Người lớn bị lao trong gia đình cần điều trị đồng thời để tránh lây nhiễm cho trẻ.

>>> Điểm khác biệt trong điều trị

Viêm phổi thường được điều trị ngắn ngày (7-10 ngày) với kháng sinh, trong khi lao phổi yêu cầu điều trị dài hạn với thuốc đặc hiệu.

Viêm phổi thường được điều trị ngắn ngày trong khi lao phổi cần điều trị dài hạn

Viêm phổi có thể cải thiện nhanh chóng, còn lao phổi cần thời gian dài để hồi phục hoàn toàn.

Viêm phổi và lao phổi ở trẻ em có nhiều điểm tương đồng về triệu chứng nhưng khác biệt rõ rệt về nguyên nhân, diễn tiến, và cách điều trị. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu và đưa trẻ đi khám kịp thời là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả điều trị. Phụ huynh cần chú ý đến các triệu chứng bất thường, đặc biệt là ho kéo dài hoặc khó thở, và tuân thủ các biện pháp phòng ngừa như tiêm vắc-xin và cải thiện môi trường sống. Với sự chăm sóc đúng cách và can thiệp y tế kịp thời, trẻ em có thể vượt qua cả hai bệnh lý này và phát triển khỏe mạnh.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699