1. Tâm thần vận động của trẻ là gì?

Tâm thần vận động của trẻ là thuật ngữ chỉ sự phát triển phối hợp giữa vận động cơ thể (như cử động tay chân, lật, ngồi, bò) và khả năng nhận thức – giao tiếp (như biết nhìn theo, hóng chuyện, cười, nhận biết người quen). Đây là cách não bộ và cơ thể trẻ phối hợp để học hỏi, khám phá thế giới. Mỗi mốc tâm thần vận động đạt được thể hiện sự hoàn thiện dần của hệ thần kinh, cơ bắp và các giác quan của bé.

Việc theo dõi phát triển tâm thần vận động rất quan trọng vì nó giúp bố mẹ phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường như chậm nói, chậm lật, không cười hoặc không giao tiếp bằng mắt. Phát hiện sớm giúp can thiệp kịp thời, tránh ảnh hưởng đến khả năng học tập, giao tiếp xã hội của trẻ sau này.

Đặc biệt, giai đoạn 2–6 tháng là thời gian bé chuyển mình mạnh mẽ từ một em bé sơ sinh còn “chỉ biết ngủ” thành một đứa trẻ biết hóng chuyện, biết cười, bắt đầu cầm nắm và khám phá xung quanh. Đây cũng là giai đoạn bé tạo nền tảng cho những kỹ năng vận động và giao tiếp sau này, nên bố mẹ cần quan tâm sát sao để giúp con phát triển tốt nhất.

Tâm thần vận động của trẻ là thuật ngữ chỉ sự phát triển phối hợp giữa vận động cơ thể và khả năng nhận thức – giao tiếp

2. Các mốc phát triển của trẻ từ 2–6 tháng tuổi

Giai đoạn 2–6 tháng tuổi là khoảng thời gian trẻ phát triển rất mạnh về mặt vận động lẫn giao tiếp. Bé chuyển mình từ một em bé sơ sinh còn ít phản ứng sang một em bé biết cười, hóng chuyện, cầm nắm và tương tác với thế giới xung quanh. Dưới đây là các mốc quan trọng mà cha mẹ cần lưu ý:

• Giai đoạn 2–3 tháng: Trẻ bắt đầu biết cười giao tiếp, hóng chuyện, có thể đáp lại nụ cười hoặc tiếng gọi của người lớn. Bé tương tác tốt bằng cách nhìn theo đồ vật, ánh sáng chuyển động. Đầu dần cứng hơn, có thể nhấc lên khi nằm sấp. Tay chân bé cũng cử động mạnh mẽ hơn, vung vẩy nhiều hơn khi vui thích.

• Giai đoạn 3–4 tháng: Bé bắt đầu nhận ra gương mặt người quen và tỏ ra vui vẻ khi nhìn thấy. Trẻ biết cười thành tiếng, rất thích được trò chuyện. Xuất hiện phản xạ lẫy, tức bé có thể tự lật người. Nhiều bé chảy nước bọt nhiều hơn và thường xuyên đưa tay vào miệng để khám phá.

• Giai đoạn 4–5 tháng: Bé biết cầm nắm đồ vật, thậm chí hay đưa đồ lên miệng để khám phá. Khi nằm sấp, bé có thể chống tay nâng ngực lên. Trẻ tò mò với âm thanh, tiếng động xung quanh. Bé cũng bắt đầu tập những vận động tinh tế hơn như mút tay, đưa tay vào miệng một cách chính xác hơn.

• Giai đoạn 5–6 tháng: Bé đã biết phân biệt người lạ, người quen và có thể biết sợ lạ, quấy khóc khi gặp người lạ. Trẻ giữ đầu vững, bắt đầu tập ngồi, dù chưa vững hoàn toàn. Bé lật sấp – ngửa thành thạo, dễ dàng đổi tư thế. Trẻ còn thích thú với việc khám phá đồ vật, biết chuyền đồ vật từ tay này sang tay kia.

3. Những dấu hiệu bất thường cần đi khám

Trong giai đoạn 2–6 tháng, bé phát triển rất nhanh. Tuy nhiên, nếu bé xuất hiện những dấu hiệu dưới đây, bố mẹ nên đưa con đi khám để kiểm tra sớm nguyên nhân:

• 4–5 tháng mà chưa biết cười, hóng chuyện: Đây có thể là dấu hiệu bé chậm phát triển giao tiếp xã hội hoặc gặp vấn đề về cảm xúc, thính giác.

• Không nhìn theo đồ vật, không giao tiếp bằng mắt: Bé không có hứng thú quan sát xung quanh hay không “bắt ánh mắt” với người khác, có thể cảnh báo vấn đề về thị giác hoặc nguy cơ rối loạn phát triển như tự kỷ.

• Đầu cổ còn yếu, không giữ thẳng khi bế: Nếu sau 4 tháng, cổ bé vẫn không giữ vững, có thể liên quan đến yếu cơ, chậm phát triển thần kinh.

• Không biết lẫy, không cử động tay chân nhiều: Bé ít vận động, nằm im, có thể báo hiệu trương lực cơ bất thường hoặc chậm phát triển vận động.

• Ít hoặc không phản ứng với âm thanh, tiếng gọi: Có thể là dấu hiệu bé bị khiếm thính hoặc vấn đề thần kinh.

• Chậm đạt mốc cầm nắm, chơi với đồ vật: Trẻ không biết nắm đồ, không đưa đồ lên miệng, có thể chậm phát triển vận động tinh hoặc gặp khó khăn về phối hợp tay-mắt.

4. Cách hỗ trợ phát triển tâm thần vận động cho trẻ

Để bé phát triển tốt cả trí tuệ lẫn vận động trong giai đoạn 2–6 tháng, cha mẹ nên thực hiện những cách hỗ trợ dưới đây:

• Tăng cường tummy time từ sớm: Cho bé nằm sấp mỗi ngày giúp cổ, lưng, vai khỏe hơn, hỗ trợ các mốc vận động như lật, bò, ngồi sau này. Bắt đầu từ vài phút, tăng dần thời gian theo độ tuổi.

• Nói chuyện, hát, chơi cùng trẻ hằng ngày: Giao tiếp thường xuyên kích thích ngôn ngữ, khả năng chú ý và gắn kết tình cảm giữa bé và cha mẹ.

• Để trẻ quan sát môi trường xung quanh: Bế bé ra ngoài, cho bé ngắm cây cối, người qua lại, ánh sáng… giúp phát triển thị giác, thính giác và nhận thức.

• Tạo điều kiện cho trẻ vận động tự do: Để bé nằm chơi trên thảm, tự đạp chân, vung tay, không quấn khăn quá chặt, giúp bé luyện các kỹ năng vận động thô.

• Không lạm dụng các thiết bị hỗ trợ (ghế, địu, phao) quá nhiều: Dùng vừa phải, tránh làm hạn chế vận động tự nhiên của bé.

• Chú ý dinh dưỡng, bổ sung vi chất khi cần thiết: Đảm bảo bé đủ vitamin D, canxi, sắt… giúp phát triển tốt xương, cơ và trí não. Nếu lo lắng, cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ.

Đảm bảo bé đủ vitamin D, canxi, sắt… giúp phát triển tốt xương, cơ và trí não

Mỗi bé có tốc độ phát triển riêng, nhưng nếu bé quá chậm trong các mốc vận động hoặc tương tác kém, bố mẹ không nên chủ quan. Phát hiện sớm bất thường sẽ giúp can thiệp hiệu quả, tránh ảnh hưởng lâu dài. Đồng hành đúng cách sẽ giúp bé phát triển khỏe mạnh, tự tin hơn.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)

• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.

• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699