1. Rối loạn vận động ở trẻ là gì?

Rối loạn vận động ở trẻ là tình trạng trẻ chậm hoặc có biểu hiện bất thường trong việc phát triển các kỹ năng vận động so với mốc phát triển bình thường theo độ tuổi. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo những vấn đề về thần kinh, cơ – xương hoặc thiếu sự kích thích phù hợp trong quá trình lớn lên.

Rối loạn vận động được chia thành 2 nhóm chính:

• Rối loạn vận động thô: Đây là những kỹ năng giúp trẻ di chuyển và kiểm soát cơ thể. Bao gồm các cột mốc như lật, trườn, bò, ngồi, đứng, đi, chạy... Trẻ có thể chậm đạt được các kỹ năng này, hoặc thực hiện không đúng cách (ví dụ: đi nhón chân, không bò mà trườn, thường xuyên té ngã...).

• Rối loạn vận động tinh: Liên quan đến những chuyển động nhỏ và chính xác hơn, như cầm nắm đồ vật, xếp hình, vẽ nguệch ngoạc, phối hợp tay – mắt. Trẻ gặp khó khăn trong việc cầm thìa, gắp đồ, hay không thể thao tác các trò chơi đơn giản phù hợp với tuổi.

Rối loạn vận động không chỉ ảnh hưởng đến khả năng di chuyển mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển nhận thức, khả năng tự lập và giao tiếp sau này nếu không được phát hiện sớm và can thiệp đúng cách.

Rối loạn vận động không chỉ ảnh hưởng đến khả năng di chuyển mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển nhận thức

2. Dấu hiệu cảnh báo rối loạn vận động

Mỗi giai đoạn phát triển đều có những cột mốc vận động quan trọng mà trẻ cần đạt được. Khi trẻ bỏ lỡ hoặc có biểu hiện khác thường về vận động, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến cho thấy trẻ có thể đang gặp rối loạn vận động:

• Chậm đạt các mốc phát triển: Trẻ không biết lật sau 6 tháng, chưa ngồi vững sau 9 tháng, không đứng được khi gần 1 tuổi hoặc không biết đi khi đã 18 tháng. Đây là những dấu hiệu cảnh báo rõ ràng cần theo dõi sát.

• Cơ cứng hoặc mềm nhão bất thường: Trẻ có thể khó duỗi thẳng tay chân, luôn trong trạng thái căng cứng, hoặc ngược lại, người mềm oặt, không có lực, khiến việc giữ đầu hay ngồi dậy rất khó khăn.

• Khó phối hợp động tác: Trẻ dễ vấp ngã khi đi lại, khó làm theo hướng dẫn các động tác đơn giản như vỗ tay, đưa tay lên cao, hoặc vụng về rõ rệt khi chơi đồ chơi hay ăn uống.

• Vận động lệch một bên: Trẻ chỉ sử dụng một tay để cầm nắm, bỏ qua bên còn lại, hoặc chân tay hai bên hoạt động không cân xứng. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của vấn đề thần kinh.

• Phản xạ nguyên thủy tồn tại lâu: Các phản xạ như nắm tay chặt, phản xạ Moro... thường mất đi sau 4–6 tháng. Nếu vẫn còn sau mốc này, đó có thể là chỉ báo bất thường về phát triển thần kinh.

3. Nguyên nhân gây rối loạn vận động

Rối loạn vận động ở trẻ nhỏ có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố trước, trong và sau sinh. Hiểu rõ nguyên nhân giúp cha mẹ chủ động trong việc phòng ngừa và can thiệp kịp thời.

• Sinh non, nhẹ cân, thiếu oxy khi sinh: Trẻ sinh non hoặc thiếu cân thường có hệ thần kinh chưa hoàn thiện, dễ gặp vấn đề về phát triển vận động. Việc thiếu oxy khi sinh cũng có thể làm tổn thương não, ảnh hưởng lâu dài đến kỹ năng vận động.

• Tổn thương não, bại não: Những tổn thương ở vùng não điều khiển vận động có thể khiến trẻ cử động bất thường, chậm phát triển kỹ năng hoặc mất khả năng phối hợp tay chân.

• Bệnh lý di truyền, rối loạn chuyển hóa: Một số bệnh di truyền hoặc rối loạn chuyển hóa bẩm sinh ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng cơ – thần kinh, làm suy giảm khả năng vận động của trẻ.

• Thiếu vi chất quan trọng: Việc thiếu sắt, kẽm, canxi, vitamin D và các dưỡng chất thiết yếu khác có thể làm chậm quá trình phát triển cơ bắp và dẫn truyền thần kinh.

• Môi trường thiếu kích thích: Trẻ nằm nhiều, ít được bế chơi, không được khuyến khích vận động hoặc không có không gian an toàn để tập luyện sẽ bị hạn chế khả năng phát triển vận động tự nhiên.

4. Khi nào cần đưa trẻ đi khám?

Không phải mọi sự chậm trễ trong vận động đều là rối loạn, nhưng có những dấu hiệu cảnh báo cha mẹ cần lưu ý. Việc thăm khám sớm giúp phát hiện và can thiệp kịp thời, hạn chế ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển của trẻ.

• Trẻ chậm hơn 2 mốc phát triển vận động liên tiếp: Sau 6 tháng chưa biết lật, 9 tháng chưa ngồi vững, 12 tháng chưa đứng hoặc đi... Đây là dấu hiệu cảnh báo rõ rệt cần được đánh giá y tế.

• Có biểu hiện bất thường về trương lực cơ: Trẻ cứng đờ, gồng người quá mức hoặc quá mềm, khó kiểm soát đầu cổ, hay có các cơn giật nhẹ, co cứng bất thường đều là dấu hiệu cần theo dõi kỹ.

• Vận động lệch một bên rõ rệt: Trẻ chỉ dùng một tay, nghiêng đầu về một bên, hoặc có xu hướng xoay người/bò/lẫy một phía. Những bất đối xứng này có thể phản ánh tổn thương thần kinh hoặc bất thường cơ xương.

• Cha mẹ cảm thấy lo lắng dù chưa rõ vấn đề: Trực giác của cha mẹ rất quan trọng. Nếu bạn có cảm giác bất an về sự phát triển của con, hãy chủ động đưa bé đi khám để được kiểm tra và tư vấn cụ thể, ngay cả khi trẻ trông vẫn “bình thường”.

Không phải mọi sự chậm trễ trong vận động đều là rối loạn

Phát hiện sớm rối loạn vận động giúp trẻ được hỗ trợ đúng cách, hạn chế ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần. Cha mẹ cần quan sát kỹ lưỡng quá trình phát triển vận động của con. Khi nghi ngờ có dấu hiệu bất thường, nên đưa trẻ đến bác sĩ để được đánh giá và tư vấn chuyên sâu.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

 https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)

• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.

• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699