Trẻ ăn đủ nhóm chất nhưng vẫn thấp còi, nhẹ cân

1. Vì sao nhiều trẻ biếng ăn, chậm tăng cân dù xét nghiệm vẫn bình thường?

Thực tế lâm sàng cho thấy rất nhiều trẻ nhỏ rơi vào tình trạng ăn uống kém, tăng cân chậm nhưng khi làm xét nghiệm vi chất lại không phát hiện thiếu hụt rõ ràng. Điều này khiến nhiều cha mẹ bối rối, tuy nhiên nguyên nhân thường không nằm ở việc “thiếu chất”, mà ở cách hiểu chưa đúng về nhu cầu năng lượng của trẻ.

Tình trạng khá phổ biến ở trẻ nhỏ: Nhiều trẻ có vóc dáng nhỏ, nhẹ cân, nhìn có vẻ còi cọc nhưng kết quả xét nghiệm sắt, kẽm, canxi… vẫn trong giới hạn bình thường. Điều này cho thấy cơ thể trẻ vẫn được cung cấp vi chất cơ bản, chưa đến mức thiếu hụt để biểu hiện trên xét nghiệm máu.
Hiểu đúng về khái niệm “ăn đủ chất”: Không ít gia đình cho rằng chỉ cần bữa ăn có đủ tinh bột, đạm, rau và chất béo là đã đảm bảo dinh dưỡng. Bữa ăn nhìn cân đối, không lệch nhóm chất nhưng thực tế khẩu phần có thể quá ít, món ăn loãng hoặc nghèo năng lượng, chưa đáp ứng nhu cầu tăng trưởng của trẻ.
Thiếu năng lượng chứ không thiếu vi chất: Lượng ăn hiện tại của trẻ chỉ vừa đủ để duy trì các hoạt động sống cơ bản như thở, tim đập, vận động và phát triển não bộ. Phần năng lượng dư cần thiết cho tăng cân và tăng chiều cao gần như không có, vì vậy trẻ chậm lớn dù xét nghiệm vẫn “ổn”. Đây chính là lý do phổ biến khiến trẻ chậm tăng cân nhưng không thiếu vi chất khi xét nghiệm.

Tăng cân chậm nhưng khi làm xét nghiệm vi chất lại không phát hiện thiếu hụt rõ ràng

2. Vì sao xét nghiệm “ổn” nhưng trẻ vẫn chậm lớn?

Nhiều trẻ được làm xét nghiệm đầy đủ nhưng kết quả hoàn toàn bình thường, trong khi cân nặng và chiều cao vẫn tăng rất chậm. Nguyên nhân thường nằm ở sự thiếu hụt năng lượng tổng thể – điều mà xét nghiệm máu không phản ánh được.

Xét nghiệm không phát hiện thiếu năng lượng: Các xét nghiệm thường chỉ đánh giá tình trạng thiếu vi chất riêng lẻ như sắt, kẽm, canxi hay vitamin. Khi trẻ ăn uống ở mức “thiếu đồng đều”, tức là không thiếu hẳn một chất cụ thể nào mà chỉ thiếu về tổng năng lượng, các chỉ số xét nghiệm vẫn nằm trong giới hạn bình thường.
Mối liên hệ giữa cân nặng – lượng ăn – nhu cầu cơ thể: Trẻ có cân nặng thấp hơn chuẩn thì nhu cầu năng lượng để duy trì cơ thể cũng thấp hơn. Lượng ăn hiện tại có thể vừa đủ để nuôi một cơ thể nhỏ bé đó, nhưng lại hoàn toàn không đủ để tạo ra phần năng lượng dư cho tăng cân. Muốn trẻ tăng thêm 1–2 kg để tiệm cận chuẩn tuổi, khẩu phần ăn cần được nâng cả về lượng và mật độ năng lượng.
Dấu hiệu thiếu năng lượng kéo dài: Trẻ nhẹ cân, thấp hơn chuẩn tuổi trong nhiều tháng; ăn không quá ít nhưng cân nặng tăng rất chậm; xét nghiệm vi chất bình thường nhưng biểu đồ tăng trưởng gần như không cải thiện. Đây là những dấu hiệu điển hình cho thấy trẻ đang thiếu năng lượng mạn tính.

3. Mẹ cần làm gì khi trẻ biếng ăn, chậm tăng cân nhưng xét nghiệm ổn?

Khi xét nghiệm vi chất “ổn” nhưng cân nặng của trẻ vẫn tăng rất chậm, vấn đề thường nằm ở cách tổ chức khẩu phần và theo dõi tăng trưởng. Dưới đây là những việc quan trọng mẹ nên thực hiện:

Đánh giá lại tổng lượng ăn mỗi ngày của trẻ: Mẹ cần nhìn vào toàn bộ lượng thức ăn và sữa trẻ nạp trong 24 giờ, không chỉ một vài bữa riêng lẻ. Nhiều trẻ ăn có vẻ ổn nhưng tổng năng lượng cả ngày chỉ đủ duy trì hoạt động cơ thể, chưa đủ cho tăng cân. Việc ghi chép khẩu phần trong vài ngày sẽ giúp mẹ nhận ra trẻ đang ăn thiếu ở đâu.
Tăng mật độ năng lượng trong bữa ăn, không chỉ tăng số bữa: Thay vì ép trẻ ăn nhiều hơn, mẹ nên làm “đậm” bữa ăn bằng cách bổ sung chất béo lành mạnh như dầu ăn, bơ, phô mai, sữa, các loại hạt xay mịn. Cùng một lượng thức ăn, nhưng năng lượng cao hơn sẽ giúp cơ thể có phần dư để tăng cân.
Theo dõi tăng trưởng theo chuẩn tuổi: Mẹ nên so sánh cân nặng, chiều cao của trẻ với biểu đồ tăng trưởng theo tuổi, không so với chính cân nặng hiện tại của con. Điều này giúp xác định rõ mục tiêu cần đạt và điều chỉnh chế độ ăn phù hợp hơn, tránh tâm lý “ăn vậy là đủ rồi” khiến trẻ chậm lớn kéo dài.

Khi xét nghiệm vi chất “ổn” nhưng cân nặng của trẻ vẫn tăng rất chậm, vấn đề thường nằm ở cách tổ chức khẩu phần và theo dõi tăng trưởng

Trẻ thấp còi, nhẹ cân dù ăn đủ nhóm chất có thể liên quan đến thiếu vi chất, kém hấp thu, rối loạn tiêu hóa hoặc giấc ngủ chưa đảm bảo. Cha mẹ cần nhìn tổng thể từ dinh dưỡng, sinh hoạt đến sức khỏe đường ruột của trẻ. Khi xác định đúng nguyên nhân và can thiệp phù hợp, trẻ hoàn toàn có thể bắt kịp đà tăng trưởng.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699