1. Lưỡi ngắn ở trẻ là gì?

Lưỡi ngắn là tình trạng dây thắng lưỡi – dải mô mỏng nối lưỡi với sàn miệng – quá ngắn, dày hoặc bám chặt, khiến lưỡi không thể di chuyển linh hoạt. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng phát âm, ăn uống, và thậm chí gây đau khi trẻ cố gắng nói hoặc bú. Lưỡi ngắn có thể xuất hiện ở nhiều mức độ, từ nhẹ (chỉ gây hạn chế nhẹ) đến nặng (gây khó khăn nghiêm trọng trong vận động lưỡi). Tình trạng này thường được phát hiện ngay sau sinh hoặc khi trẻ bắt đầu học nói.

2. Nguyên nhân trẻ bị lưỡi ngắn

2.1. Yếu tố di truyền

Lưỡi ngắn là một tình trạng bẩm sinh, thường có yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có người thân từng bị lưỡi ngắn, trẻ có nguy cơ cao hơn. Các nghiên cứu cho thấy một số đột biến gen có thể liên quan đến sự phát triển bất thường của dây thắng lưỡi trong thai kỳ.

Yếu tố di truyền có thể là một trong những nguyên nhân khiến trẻ bị lưỡi ngắn

2.2. Bất thường trong quá trình phát triển phôi thai

Trong giai đoạn phát triển phôi thai, dây thắng lưỡi không tách rời hoàn toàn khỏi sàn miệng như bình thường, dẫn đến tình trạng lưỡi ngắn. Nguyên nhân cụ thể của bất thường này vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng có thể liên quan đến sự gián đoạn trong quá trình hình thành mô miệng.

2.3. Các yếu tố khác

Một số yếu tố như mẹ tiếp xúc với hóa chất độc hại, thiếu dinh dưỡng trong thai kỳ, hoặc các rối loạn phát triển khác có thể góp phần làm tăng nguy cơ trẻ bị lưỡi ngắn, dù không phải là nguyên nhân chính.

3. Dấu hiệu nhận biết trẻ bị lưỡi ngắn

Cha mẹ cần chú ý đến các dấu hiệu sau để nhận biết trẻ bị lưỡi ngắn:

• Khó khăn khi bú: Trẻ khó ngậm ti mẹ hoặc bình sữa, bú chậm, hay bỏ bú giữa chừng. Trẻ có thể mệt mỏi hoặc không tăng cân tốt do bú không hiệu quả.

• Hạn chế vận động lưỡi: Trẻ không thể thè lưỡi ra xa, nâng lưỡi lên chạm vòm miệng, hoặc di chuyển lưỡi sang hai bên. Lưỡi có thể có hình dạng giống chữ V hoặc hình trái tim khi thè ra.

• Khó phát âm: Trẻ gặp khó khăn khi phát âm các âm cần vận động lưỡi, như “l”, “r”, “t”, “d”. Trẻ lớn hơn có thể nói ngọng hoặc không rõ lời.

• Đau hoặc khó chịu: Trẻ có thể cảm thấy đau khi cố gắng nói hoặc ăn, đặc biệt nếu dây thắng lưỡi quá căng.

• Vấn đề răng miệng: Lưỡi ngắn có thể gây ra khe hở giữa các răng hoặc khó vệ sinh răng miệng, dẫn đến nguy cơ sâu răng.

Nếu trẻ có các dấu hiệu trên, đặc biệt là khó bú hoặc chậm nói, cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa nhi hoặc nha sĩ để được đánh giá.

4. Tác động của lưỡi ngắn đến trẻ

Lưỡi ngắn không chỉ ảnh hưởng đến khả năng phát âm mà còn gây ra các vấn đề khác:

• Khó khăn trong giao tiếp: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc phát triển ngôn ngữ, dẫn đến tự ti hoặc chậm kỹ năng giao tiếp.

• Vấn đề dinh dưỡng: Khó bú có thể khiến trẻ không nhận đủ dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển.

• Sức khỏe răng miệng: Lưỡi ngắn có thể gây khó khăn trong việc vệ sinh răng miệng, tăng nguy cơ sâu răng hoặc viêm lợi.

• Ảnh hưởng tâm lý: Trẻ lớn hơn có thể cảm thấy xấu hổ khi nói ngọng, ảnh hưởng đến sự tự tin trong giao tiếp.

5. Hướng điều trị hiệu quả khi trẻ bị lưỡi ngắn

5.1. Đánh giá và chẩn đoán

Bước đầu tiên là đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa nhi, nha sĩ hoặc bác sĩ tai mũi họng để đánh giá mức độ lưỡi ngắn. Bác sĩ sẽ kiểm tra vận động lưỡi, hình dạng dây thắng lưỡi và mức độ ảnh hưởng đến chức năng bú, ăn hoặc nói. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu thêm xét nghiệm để loại trừ các vấn đề khác.

Cha mẹ nên đưa bé đi khám bác sĩ để đánh giá mức độ lưỡi ngắn và mức độ ảnh hưởng đến khả năng phát âm của trẻ

5.2. Theo dõi không can thiệp (với trường hợp nhẹ)

Nếu lưỡi ngắn không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến bú, ăn hoặc phát âm, bác sĩ có thể đề xuất theo dõi mà không cần can thiệp ngay. Một số trẻ có thể tự cải thiện khi lớn lên, đặc biệt nếu dây thắng lưỡi chỉ hạn chế nhẹ.

5.3. Cắt dây thắng lưỡi

Đối với các trường hợp lưỡi ngắn gây khó khăn đáng kể, phẫu thuật cắt dây thắng lưỡi là phương pháp phổ biến và hiệu quả. Đây là một thủ thuật đơn giản, thường được thực hiện trong vài phút dưới gây tê tại chỗ. Ở trẻ sơ sinh, thủ thuật này ít đau và hồi phục nhanh. Sau phẫu thuật, trẻ thường cải thiện khả năng bú và phát âm.

5.4. Liệu pháp ngôn ngữ

Sau khi cắt dây thắng lưỡi, trẻ có thể cần tham gia các buổi trị liệu ngôn ngữ với chuyên gia để cải thiện kỹ năng phát âm. Các bài tập vận động lưỡi và cơ miệng giúp trẻ phát âm rõ ràng hơn và khắc phục tình trạng nói ngọng. Cha mẹ cũng có thể hỗ trợ trẻ tập luyện tại nhà theo hướng dẫn của chuyên gia.

5.5. Chăm sóc sau phẫu thuật

Sau khi cắt dây thắng lưỡi, cha mẹ cần giữ vệ sinh miệng cho trẻ, thực hiện các bài tập lưỡi nhẹ nhàng theo chỉ dẫn của bác sĩ để tránh tái dính. Đảm bảo trẻ được bú hoặc ăn uống đầy đủ để hỗ trợ hồi phục.

Lưỡi ngắn là một tình trạng có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm và can thiệp đúng cách. Từ việc theo dõi, phẫu thuật cắt dây thắng lưỡi, đến trị liệu ngôn ngữ, cha mẹ có thể giúp trẻ vượt qua khó khăn trong phát âm và cải thiện chất lượng cuộc sống. Hãy chú ý đến các dấu hiệu bất thường và tham khảo ý kiến bác sĩ để có hướng xử trí phù hợp. Với sự chăm sóc chu đáo và hỗ trợ kịp thời, trẻ sẽ phát triển ngôn ngữ tốt hơn và tự tin trong giao tiếp.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội. 
• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699