1. Rối loạn tiêu hóa ở trẻ là gì?

Rối loạn tiêu hóa ở trẻ là tình trạng hệ tiêu hóa hoạt động không bình thường, dẫn đến các triệu chứng như đầy hơi, sôi bụng, tiêu chảy, táo bón, hoặc nôn trớ. Ở trẻ bú sữa công thức, các vấn đề này có thể xảy ra do thành phần của sữa không phù hợp, cách pha sữa không đúng, hoặc hệ tiêu hóa của trẻ chưa phát triển hoàn thiện. Hiểu rõ nguyên nhân và cách xử trí sẽ giúp cha mẹ giảm thiểu khó chịu cho bé và hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.

2. Nguyên nhân trẻ bị rối loạn tiêu hóa sau bú sữa công thức

• Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện

Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ rất nhạy cảm, đặc biệt trong 6 tháng đầu đời. Các enzyme tiêu hóa như lactase (phân giải đường lactose) có thể chưa đủ để xử lý các thành phần trong sữa công thức, dẫn đến đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón.

• Không dung nạp lactose

Một số trẻ có thể gặp khó khăn trong việc tiêu hóa lactose – loại đường chính trong sữa công thức. Tình trạng không dung nạp lactose gây ra các triệu chứng như đầy hơi, sôi bụng, hoặc tiêu chảy sau khi bú.

Trẻ không dung nạp lactose có thể bị rối loạn tiêu hóa sau bú sữa công thức

• Dị ứng protein sữa bò

Sữa công thức thường chứa protein từ sữa bò, và một số trẻ có thể bị dị ứng với loại protein này. Dị ứng protein sữa bò gây ra các triệu chứng như nôn trớ, tiêu chảy, phát ban, hoặc quấy khóc dữ dội sau khi bú.

• Pha sữa không đúng cách

Pha sữa quá đặc hoặc quá loãng có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của trẻ. Sữa quá đặc làm tăng áp lực lên dạ dày, gây táo bón, trong khi sữa quá loãng có thể không cung cấp đủ dinh dưỡng, dẫn đến tiêu chảy hoặc khó chịu.

• Nuốt khí khi bú

Khi bú bình, trẻ dễ nuốt phải không khí nếu núm ti không phù hợp hoặc tư thế bú không đúng. Lượng khí tích tụ trong dạ dày gây đầy hơi, sôi bụng và có thể dẫn đến nôn trớ.

• Thay đổi sữa công thức đột ngột

Việc chuyển đổi giữa các loại sữa công thức mà không có giai đoạn thích nghi có thể khiến hệ tiêu hóa của trẻ bị rối loạn. Mỗi loại sữa có thành phần khác nhau, và sự thay đổi đột ngột có thể gây khó chịu cho bé.

• Nhiễm khuẩn hoặc vệ sinh kém

Bình sữa, núm ti hoặc dụng cụ pha sữa không được vệ sinh kỹ lưỡng có thể bị nhiễm khuẩn, dẫn đến rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy hoặc đau bụng. Ngoài ra, nước pha sữa không đảm bảo vệ sinh cũng là nguyên nhân tiềm ẩn.

3. Dấu hiệu rối loạn tiêu hóa ở trẻ sau bú sữa công thức

Cha mẹ cần chú ý đến các dấu hiệu sau để nhận biết rối loạn tiêu hóa ở trẻ:

• Đầy hơi, sôi bụng: Trẻ có tiếng ùng ục trong bụng, quấy khóc hoặc khó chịu sau khi bú.

• Táo bón: Phân cứng, trẻ khó đi tiêu, hoặc đi tiêu ít hơn bình thường (dưới 1 lần/ngày ở trẻ sơ sinh).

• Tiêu chảy: Phân lỏng, đi tiêu nhiều lần trong ngày, có thể kèm mùi chua hoặc bọt.

• Nôn trớ: Trẻ nôn ra sữa ngay sau khi bú, có thể do trào ngược hoặc khó tiêu.

• Quấy khóc, biếng ăn: Trẻ khó chịu, không muốn bú hoặc bỏ bú giữa chừng.

• Phát ban hoặc dị ứng: Các dấu hiệu như mẩn đỏ, ngứa hoặc sưng có thể liên quan đến dị ứng sữa.

Nếu trẻ có các triệu chứng nghiêm trọng như tiêu chảy kéo dài, nôn mửa liên tục, sốt cao, hoặc không tăng cân, cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay lập tức.

4. Cách xử trí khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa

4.1. Kiểm tra và điều chỉnh cách pha sữa

Cha mẹ cần đọc kỹ hướng dẫn trên bao bì sữa công thức và pha đúng tỷ lệ nước/sữa. Sử dụng nước đun sôi để nguội (khoảng 40-50°C) để pha sữa, đảm bảo vệ sinh bình sữa và núm ti. Tránh pha sữa quá đặc hoặc quá loãng để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa của trẻ.

 

Cha mẹ cần pha sữa đúng hướng dẫn trên bao bì để tránh bé bị rối loạn tiêu hóa sau bú sữa

4.2. Chọn núm ti và tư thế bú phù hợp

Sử dụng núm ti có kích thước lỗ phù hợp với độ tuổi của trẻ để hạn chế việc nuốt khí. Khi cho bé bú, giữ bé ở tư thế hơi thẳng, đầu cao hơn thân để tránh trào ngược. Sau khi bú, bế bé áp vào vai và vỗ nhẹ lưng để giúp bé ợ hơi, giảm đầy hơi và nôn trớ.

4.3. Thay đổi sữa công thức nếu cần thiết

Nếu nghi ngờ trẻ không dung nạp lactose hoặc dị ứng protein sữa bò, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để chuyển sang sữa công thức ít lactose, sữa thủy phân hoặc sữa không chứa protein sữa bò. Khi đổi sữa, cần thực hiện từ từ, pha trộn sữa mới với sữa cũ trong vài ngày để bé thích nghi.

4.4. Bổ sung men vi sinh

Men vi sinh (probiotics) có thể giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, cải thiện tiêu hóa và giảm các triệu chứng như đầy hơi, tiêu chảy. Tuy nhiên, chỉ sử dụng men vi sinh khi có chỉ định của bác sĩ, đặc biệt với trẻ sơ sinh.

4.5. Massage bụng cho trẻ

Massage bụng nhẹ nhàng theo chiều kim đồng hồ quanh rốn giúp kích thích nhu động ruột, giảm đầy hơi và hỗ trợ trẻ đi tiêu dễ dàng hơn. Sử dụng dầu massage dành riêng cho trẻ và thực hiện khi bé thư giãn, tránh làm ngay sau khi bú.

Rối loạn tiêu hóa sau khi bú sữa công thức là vấn đề phổ biến nhưng có thể được kiểm soát nếu cha mẹ hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp xử trí phù hợp. Từ việc điều chỉnh cách pha sữa, tư thế bú, đến việc chọn loại sữa phù hợp và vệ sinh đúng cách, cha mẹ có thể giúp bé giảm khó chịu và cải thiện sức khỏe tiêu hóa. Nếu tình trạng kéo dài hoặc có dấu hiệu bất thường, đừng ngần ngại đưa trẻ đến bác sĩ để được tư vấn. Với sự chăm sóc chu đáo, trẻ sẽ sớm vượt qua rối loạn tiêu hóa và phát triển khỏe mạnh.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội. 
• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699