Trẻ bị tiêu chảy khi uống kháng sinh: Nguyên nhân và cách xử lý an toàn

1. Nguyên nhân khiến trẻ bị tiêu chảy khi uống kháng sinh

Kháng sinh là loại thuốc được sử dụng để tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh. Tuy nhiên, chúng cũng có thể gây ra những tác động không mong muốn, trong đó có tiêu chảy. Dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này:

Trẻ bị tiêu chảy do uống kháng sinh là một hiện tượng thường gặp

Phá vỡ cân bằng hệ vi sinh đường ruột: Hệ vi sinh đường ruột của trẻ bao gồm các vi khuẩn có lợi giúp tiêu hóa thức ăn và bảo vệ đường ruột. Kháng sinh, đặc biệt là kháng sinh phổ rộng, không chỉ tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh mà còn tấn công các vi khuẩn có lợi. Điều này làm mất cân bằng hệ vi sinh, dẫn đến rối loạn tiêu hóa và tiêu chảy.
Kích ứng niêm mạc ruột: Một số loại kháng sinh, như erythromycin hoặc amoxicillin, có thể gây kích ứng niêm mạc đường ruột, làm tăng nhu động ruột và gây tiêu chảy.
Nhiễm khuẩn thứ phát: Việc sử dụng kháng sinh kéo dài hoặc không đúng cách có thể tạo điều kiện cho các vi khuẩn có hại, như Clostridium difficile, phát triển quá mức. Vi khuẩn này sản sinh độc tố gây viêm ruột và tiêu chảy nặng.
Dị ứng hoặc không dung nạp thuốc: Một số trẻ có thể nhạy cảm với thành phần của kháng sinh, dẫn đến các phản ứng tiêu hóa như tiêu chảy.
Liều lượng và cách sử dụng không phù hợp: Sử dụng kháng sinh quá liều hoặc không đúng thời điểm (ví dụ, uống khi bụng đói) có thể làm tăng nguy cơ tiêu chảy.

2. Biểu hiện trẻ uống kháng sinh bị tiêu chảy

Tiêu chảy do kháng sinh ở trẻ có thể xuất hiện ngay sau khi bắt đầu dùng thuốc hoặc vài ngày sau đó. Cha mẹ cần chú ý các biểu hiện sau để nhận biết và xử lý kịp thời:

Phân lỏng hoặc nước: Trẻ đi ngoài nhiều lần trong ngày, phân thường lỏng, có thể lẫn chất nhầy hoặc bọt.
Số lần đi ngoài tăng: Trẻ có thể đi ngoài từ 3 lần trở lên mỗi ngày, nhiều hơn bình thường.
Đau bụng hoặc khó chịu: Trẻ có thể quấy khóc, ôm bụng hoặc tỏ ra khó chịu trước và sau khi đi ngoài.
Mùi phân bất thường: Phân có thể có mùi chua hoặc hôi hơn so với bình thường.
Các triệu chứng đi kèm: Một số trẻ có thể bị đầy hơi, chán ăn, mệt mỏi hoặc sốt nhẹ. Trong trường hợp nặng, trẻ có thể bị mất nước với các dấu hiệu như môi khô, mắt trũng, tiểu ít hoặc khóc không ra nước mắt.

3. Trẻ bị tiêu chảy khi uống kháng sinh cha mẹ cần làm gì

3.1. Bù nước và điện giải

Tiêu chảy có thể khiến trẻ mất nước và các chất điện giải quan trọng như natri và kali, gây nguy hiểm nếu không được bù kịp thời. Cha mẹ nên cho trẻ uống dung dịch bù nước (oresol) theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ, đảm bảo pha đúng tỷ lệ và cho trẻ uống từng ngụm nhỏ để tránh nôn. Ngoài ra, trẻ có thể uống thêm nước lọc, nước trái cây loãng, hoặc sữa mẹ (đối với trẻ bú mẹ) để bổ sung chất lỏng. Tuy nhiên, cần tránh các loại nước ngọt có gas hoặc nước ép trái cây quá ngọt, vì chúng có thể làm tình trạng tiêu chảy trầm trọng hơn.

Bù nước và điện giải giúp làm giảm tình trạng tiêu chảy

3.2. Điều chỉnh chế độ ăn

Một chế độ ăn uống hợp lý sẽ giúp giảm áp lực lên hệ tiêu hóa và hỗ trợ trẻ hồi phục nhanh chóng. Cha mẹ nên cho trẻ ăn các thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo loãng, súp rau củ, khoai lang nghiền, hoặc chuối chín, vì chúng nhẹ nhàng với dạ dày và cung cấp năng lượng cần thiết. Bổ sung thực phẩm giàu probiotic, chẳng hạn như sữa chua không đường, cũng rất hữu ích để tái lập cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Ngược lại, cần tránh các thực phẩm khó tiêu, nhiều dầu mỡ, hoặc chứa nhiều đường, vì chúng có thể kích thích nhu động ruột và làm tiêu chảy kéo dài.

3.3. Tham khảo ý kiến bác sĩ

Nếu tình trạng tiêu chảy kéo dài hơn 2-3 ngày hoặc trẻ có các dấu hiệu nghiêm trọng như mất nước, phân có máu, hoặc sốt cao, cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay lập tức. Bác sĩ có thể xem xét đổi loại kháng sinh hoặc điều chỉnh liều lượng để giảm tác dụng phụ. Ngoài ra, bác sĩ có thể kê đơn men vi sinh (probiotics) để phục hồi hệ vi sinh đường ruột hoặc thực hiện xét nghiệm nếu nghi ngờ trẻ bị nhiễm khuẩn thứ phát, chẳng hạn như Clostridium difficile. Việc tham khảo ý kiến bác sĩ là rất quan trọng để đảm bảo trẻ được điều trị đúng cách và an toàn.

Tiêu chảy khi uống kháng sinh là vấn đề phổ biến ở trẻ nhỏ, nhưng cha mẹ hoàn toàn có thể kiểm soát nếu hiểu rõ nguyên nhân và cách xử lý. Việc theo dõi tình trạng của trẻ, bù nước kịp thời, điều chỉnh chế độ ăn, và tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết sẽ giúp trẻ nhanh chóng hồi phục. Quan trọng hơn, việc sử dụng kháng sinh đúng cách và bổ sung men vi sinh sẽ giảm nguy cơ tái phát. Hãy luôn ưu tiên sức khỏe của trẻ bằng cách chăm sóc khoa học và an toàn.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699