1. Chậm phát triển thần kinh là gì?

Chậm phát triển thần kinh là tình trạng xảy ra khi trẻ không đạt được các mốc phát triển phù hợp với độ tuổi, bao gồm vận động, ngôn ngữ, giao tiếp xã hội và hành vi. Điều này có thể biểu hiện ở việc trẻ chậm biết lẫy, bò, đi, nói hoặc gặp khó khăn trong việc tương tác, thể hiện cảm xúc hay tiếp thu kỹ năng mới.

Không giống như một số rối loạn phát triển đặc thù như tự kỷ hay chậm phát triển trí tuệ, chậm phát triển thần kinh là một khái niệm rộng, bao hàm nhiều mức độ và dạng khác nhau. Có trẻ chỉ chậm một kỹ năng cụ thể, nhưng cũng có trường hợp chậm toàn diện. Việc phân biệt các tình trạng này cần có đánh giá chuyên môn, vì biểu hiện có thể khá giống nhau ở giai đoạn đầu.

Chậm phát triển thần kinh là tình trạng xảy ra khi trẻ không đạt được các mốc phát triển phù hợp với độ tuổi

2. Dấu hiệu nhận biết sớm

Nhận biết sớm dấu hiệu chậm phát triển thần kinh sẽ giúp can thiệp đúng thời điểm, giúp trẻ có cơ hội phát triển tốt hơn. Dưới đây là một số biểu hiện cha mẹ cần lưu ý khi quan sát con trong những năm đầu đời:

• Chậm đạt các mốc phát triển vận động: Trẻ có thể chậm biết lẫy (sau 5 tháng), chậm bò (sau 9 tháng), chậm đi (sau 18 tháng), hoặc vận động vụng về, mất thăng bằng.

• Chậm nói hoặc không phản ứng với âm thanh: Trẻ không bập bẹ hoặc nói từ đơn khi đã gần 1 tuổi, không quay đầu khi được gọi tên, không phản ứng với giọng nói quen thuộc.

• Thiếu giao tiếp mắt và phản ứng xã hội: Trẻ không nhìn vào mắt người đối diện, không mỉm cười đáp lại, không có phản ứng với nét mặt hoặc cảm xúc của người khác.

• Không chơi tương tác, không bắt chước hành động đơn giản: Trẻ không thích chơi trò ú òa, vỗ tay, không bắt chước cử chỉ của người lớn hoặc không tương tác với đồ chơi một cách phù hợp.

• Chậm hiểu lời nói và làm theo chỉ dẫn: Trẻ không phản ứng với lời dặn như “lại đây”, “đưa mẹ”, ngay cả khi đã được nói rõ ràng và lập lại nhiều lần.

• Hành vi lặp đi lặp lại hoặc có những thói quen bất thường: Trẻ có thể lắc đầu, xoay vòng, đập tay, sắp xếp đồ vật theo hàng một cách ám ảnh, hoặc chỉ chơi đi chơi lại một món đồ chơi duy nhất.

3. Nguyên nhân gây chậm phát triển thần kinh

Chậm phát triển thần kinh có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ yếu tố sinh học cho đến môi trường sống. Việc hiểu rõ nguyên nhân giúp cha mẹ có hướng phòng ngừa và can thiệp sớm hiệu quả.

• Yếu tố trước sinh: Thai nhi có thể bị ảnh hưởng từ sớm do mẹ nhiễm virus, tiếp xúc hóa chất độc hại, hoặc do bất thường di truyền khiến não bộ không phát triển đúng cách.

• Yếu tố trong lúc sinh: Sinh non, thiếu oxy khi sinh (ngạt chu sinh), chấn thương đầu trong quá trình sinh có thể làm tổn thương não, ảnh hưởng lâu dài đến phát triển thần kinh.

• Yếu tố sau sinh: Trẻ có thể bị viêm màng não, viêm não, co giật kéo dài, hoặc chấn thương sọ não sau sinh gây tổn thương hệ thần kinh đang phát triển.

• Thiếu dinh dưỡng: Thiếu vi chất quan trọng như sắt, i-ốt, DHA… trong giai đoạn vàng 1.000 ngày đầu đời ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ và khả năng học hỏi.

• Thiếu kích thích và chăm sóc: Môi trường sống nghèo nàn về tương tác, ít giao tiếp, ít vận động hoặc thiếu tình cảm từ người chăm sóc làm chậm quá trình hình thành các kỹ năng.

• Phơi nhiễm độc chất: Tiếp xúc với chì, thuốc trừ sâu, khói thuốc lá… trong thai kỳ hoặc sau sinh cũng có thể gây tổn thương hệ thần kinh đang phát triển của trẻ.

4. Cha mẹ nên làm gì?

Khi nghi ngờ con có dấu hiệu chậm phát triển thần kinh, cha mẹ đừng chờ đợi mà nên chủ động theo dõi và tìm kiếm hỗ trợ càng sớm càng tốt. Can thiệp đúng thời điểm sẽ tăng khả năng cải thiện cho trẻ.

• Quan sát kỹ các mốc phát triển của con: Cha mẹ nên để ý khả năng vận động, ngôn ngữ, tương tác xã hội của trẻ theo từng giai đoạn tuổi. Nếu thấy con chậm hơn so với trẻ cùng lứa, cần ghi nhận và theo dõi thêm.

• Đưa trẻ đi đánh giá chuyên môn: Nên cho trẻ đến khám tại các cơ sở chuyên về phát triển thần kinh, tâm lý – vận động, nơi có bác sĩ và chuyên gia đánh giá toàn diện các kỹ năng của trẻ như giao tiếp, nhận thức, vận động, cảm xúc...

• Bắt đầu can thiệp sớm ngay khi có chẩn đoán: Các chương trình trị liệu ngôn ngữ, vận động, can thiệp hành vi, trị liệu chơi tương tác có thể giúp cải thiện rõ rệt nếu được tiến hành sớm và đúng cách.

• Duy trì môi trường tích cực và kích thích phát triển: Cha mẹ cần dành thời gian tương tác, chơi cùng, nói chuyện và hướng dẫn con từng kỹ năng nhỏ mỗi ngày.

• Chú trọng dinh dưỡng hợp lý: Trẻ cần được bổ sung đủ chất, đặc biệt là chất béo, DHA, sắt, kẽm… hỗ trợ phát triển não bộ. Có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về việc bổ sung nếu trẻ ăn uống chưa đa dạng.

• Giữ tinh thần lạc quan và kiên trì: Hành trình can thiệp cho trẻ là quá trình dài, cha mẹ cần kiên nhẫn, yêu thương và đồng hành cùng con.

Can thiệp đúng thời điểm sẽ tăng khả năng cải thiện cho trẻ

Phát hiện sớm và can thiệp đúng cách có thể giúp trẻ chậm phát triển thần kinh cải thiện rõ rệt chức năng và hòa nhập cộng đồng. Phụ huynh cần quan sát sát sao và tìm đến chuyên gia khi có nghi ngờ. Đồng hành cùng con ngay từ đầu là chìa khóa giúp con phát triển khỏe mạnh.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

 https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)

• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.

• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699