Trẻ sơ sinh bị quá tải đường lactose: Cách xử lý cha mẹ cần biết

1. Quá Tải Đường Lactose Là Gì?

Lactose là loại đường tự nhiên có trong sữa mẹ, sữa công thức và các sản phẩm từ sữa. Để tiêu hóa lactose, cơ thể cần enzyme lactase, được sản xuất ở ruột non. Ở trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sinh non hoặc trẻ dưới 3 tháng tuổi, hệ tiêu hóa chưa phát triển hoàn thiện, dẫn đến việc sản xuất lactase không đủ. Kết quả là lactose không được tiêu hóa hoàn toàn, gây ra tình trạng quá tải đường lactose, dẫn đến các triệu chứng khó chịu ở đường ruột.

Quá tải lactose khác với không dung nạp lactose (lactose intolerance) hoặc dị ứng sữa. Đây thường là một tình trạng tạm thời, có thể cải thiện khi hệ tiêu hóa của trẻ trưởng thành hơn. Tuy nhiên, nếu không được xử lý đúng cách, tình trạng này có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

2. Nguyên Nhân Gây Quá Tải Đường Lactose ở Trẻ Sơ Sinh

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng quá tải đường lactose ở trẻ sơ sinh, bao gồm:

Trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sinh non, thường có lượng enzyme lactase thấp hơn bình thường do ruột non chưa phát triển hoàn thiện. Điều này khiến trẻ khó phân giải lactose, dẫn đến sự tích tụ đường trong ruột.

Khi trẻ bú sữa mẹ, sữa đầu (foremilk) chứa nhiều lactose hơn sữa cuối (hindmilk), vốn giàu chất béo. Nếu trẻ chỉ bú sữa đầu do mẹ đổi bên quá nhanh hoặc bé bú không đủ lâu, lượng lactose tiêu thụ sẽ cao hơn, gây khó khăn cho hệ tiêu hóa.

Nếu trẻ chỉ bú sữa đầu có thể dẫn tới tình trạng quá tải đường lactose

Nhiễm trùng hoặc rối loạn đường ruột (do virus, vi khuẩn) có thể làm tổn thương niêm mạc ruột, làm giảm sản xuất lactase tạm thời. Điều này thường xảy ra sau các đợt tiêu chảy hoặc viêm ruột.

Một số loại sữa công thức chứa lượng lactose cao, có thể gây quá tải nếu trẻ không dung nạp tốt. Ngoài ra, việc pha sữa không đúng tỷ lệ cũng có thể làm tăng lượng lactose mà trẻ tiêu thụ.

Mặc dù hiếm gặp, một số trẻ có thể mang gen gây thiếu hụt lactase bẩm sinh (congenital lactase deficiency), dẫn đến khó khăn trong việc tiêu hóa lactose ngay từ khi sinh.

3. Triệu Chứng của Quá Tải Đường Lactose

Cha mẹ cần nhận biết các dấu hiệu của quá tải đường lactose để xử lý kịp thời. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

Tiêu chảy hoặc phân lỏng: Phân trẻ có thể có màu xanh, bọt, hoặc mùi chua do lactose không tiêu hóa được lên men trong ruột.
Đầy hơi, chướng bụng: Trẻ thường quấy khóc, khó chịu do khí tích tụ trong bụng.
Đau bụng: Trẻ có thể co chân, khóc khi chạm vào bụng hoặc sau khi bú.
Nôn trớ: Trẻ có thể nôn mửa hoặc trớ sữa thường xuyên hơn bình thường.
Không tăng cân: Nếu tình trạng kéo dài, trẻ có thể không tăng cân đúng mức do khó hấp thụ dinh dưỡng.
Kích ứng hoặc quấy khóc: Trẻ thường quấy khóc sau khi bú, đặc biệt nếu các triệu chứng trên xuất hiện

4. Cách Xử Lý Quá Tải Đường Lactose ở Trẻ Sơ Sinh

Để giúp trẻ vượt qua tình trạng quá tải đường lactose và giảm các triệu chứng khó chịu, cha mẹ có thể áp dụng các biện pháp sau:

4.1. Điều Chỉnh Kỹ Thuật Cho Bé Bú

Việc đảm bảo trẻ bú đủ sữa cuối, giàu chất béo, là rất quan trọng. Cha mẹ nên để trẻ bú hết một bên ngực trước khi chuyển sang bên còn lại. Điều này giúp trẻ nhận được lượng sữa cuối có tác dụng làm chậm quá trình tiêu hóa lactose, giảm áp lực lên hệ tiêu hóa. Ngoài ra, cần đảm bảo trẻ ngậm ti đúng cách để bú hiệu quả, tránh việc chỉ nhận được sữa đầu giàu lactose.

4.2. Thay Đổi Chế Độ Ăn của Mẹ

Nếu trẻ bú sữa mẹ, chế độ ăn của mẹ có thể ảnh hưởng gián tiếp đến hệ tiêu hóa của trẻ. Một số thực phẩm như sữa bò, cà phê, hoặc thực phẩm gây kích ứng có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng ở trẻ. Mẹ có thể thử loại bỏ các thực phẩm này trong 1-2 tuần và theo dõi phản ứng của trẻ. Đồng thời, mẹ nên ăn uống cân bằng, bổ sung thực phẩm giàu dinh dưỡng để hỗ trợ chất lượng sữa.

Mẹ cần có chế độ ăn uống cân bằng để hỗ trợ chất lượng sữa

4.3. Sử Dụng Sữa Công Thức Thấp Lactose (Nếu Cần)

Trong trường hợp trẻ bú sữa công thức, cha mẹ có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để chuyển sang loại sữa công thức ít lactose hoặc không chứa lactose. Những loại sữa này được thiết kế đặc biệt để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa của trẻ. Tuy nhiên, cần đảm bảo pha sữa đúng hướng dẫn để tránh làm tăng lượng lactose không cần thiết.

4.4. Bổ Sung Enzyme Lactase

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị sử dụng giọt enzyme lactase bổ sung, thêm trực tiếp vào sữa mẹ hoặc sữa công thức trước khi cho trẻ bú. Enzyme này giúp phân giải lactose, giảm triệu chứng đầy hơi và tiêu chảy. Tuy nhiên, cha mẹ cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn và liều lượng phù hợp.

4.5. Theo Dõi và Khám Bác Sĩ

Nếu trẻ có các triệu chứng kéo dài như tiêu chảy, không tăng cân, hoặc quấy khóc nhiều, cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ nhi khoa. Bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm để loại trừ các nguyên nhân khác như nhiễm trùng đường ruột hoặc dị ứng sữa. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm phân hoặc kiểm tra sức khỏe tổng quát để xác định nguyên nhân chính xác.

Quá tải đường lactose ở trẻ sơ sinh là một tình trạng có thể xử lý được nếu cha mẹ nhận biết sớm và áp dụng các biện pháp phù hợp. Bằng cách điều chỉnh kỹ thuật cho bú, thay đổi chế độ ăn của mẹ, hoặc sử dụng sữa công thức ít lactose, cha mẹ có thể giúp trẻ giảm các triệu chứng khó chịu và phát triển khỏe mạnh. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài hoặc có dấu hiệu nghiêm trọng, việc tham khảo ý kiến bác sĩ là vô cùng cần thiết. Với sự chăm sóc đúng cách, trẻ sẽ sớm vượt qua tình trạng này và tiếp tục phát triển bình thường.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699