Trẻ tự kỷ có phải chậm phát triển không?

1. Tự kỷ là gì?

Tự kỷ, hay rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder – ASD), là một rối loạn phát triển thần kinh ảnh hưởng đến cách trẻ giao tiếp, tương tác xã hội và xử lý thông tin. Tên gọi "phổ tự kỷ" thể hiện sự đa dạng về mức độ và biểu hiện — có trẻ chỉ gặp khó khăn nhẹ, nhưng cũng có trẻ bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh hoạt và học tập hàng ngày.

Những dấu hiệu phổ biến ở trẻ tự kỷ thường bao gồm: chậm hoặc không phản hồi khi gọi tên, ít giao tiếp bằng mắt, chậm nói, lặp đi lặp lại một hành vi nào đó (vỗ tay, xoay đồ vật), và có sở thích hẹp, tập trung cao độ vào một chủ đề nhất định. Trẻ cũng thường gặp khó khăn trong việc hiểu cảm xúc, giao tiếp xã hội hoặc thích nghi với thay đổi.

Tự kỷ, hay còn gọi là rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder – ASD)

2. Chậm phát triển trí tuệ là gì?

Chậm phát triển trí tuệ là một dạng rối loạn phát triển khiến trẻ gặp khó khăn đáng kể trong việc học tập, giao tiếp và thực hiện các kỹ năng sống hàng ngày. Trẻ được xem là chậm phát triển trí tuệ khi chỉ số IQ dưới mức trung bình (thường dưới 70) và có hạn chế trong khả năng thích nghi — tức là khó tự chăm sóc bản thân, giao tiếp, hoặc hòa nhập vào các tình huống xã hội phù hợp với lứa tuổi.

Những biểu hiện thường thấy ở trẻ chậm phát triển trí tuệ bao gồm: tiếp thu kiến thức chậm hơn bạn bè cùng tuổi, khó diễn đạt bằng ngôn ngữ nói hoặc viết và vẽ khả năng ghi nhớ và xử lý thông tin kém. Ngoài ra, trẻ cũng có thể gặp khó khăn trong việc tự lập như mặc quần áo, đi vệ sinh, hoặc hiểu và làm theo hướng dẫn đơn giản.

3. Trẻ tự kỷ có bị chậm phát triển không?

Không phải mọi trẻ tự kỷ đều bị chậm phát triển trí tuệ. Tự kỷ và chậm phát triển trí tuệ là hai khái niệm khác nhau, nhưng đôi khi có thể cùng xuất hiện ở một trẻ. Việc phân biệt rõ giúp cha mẹ hiểu và hỗ trợ con đúng cách hơn.

Trẻ tự kỷ có thể kèm theo chậm phát triển trí tuệ, nhất là khi khả năng ngôn ngữ và kỹ năng sống bị hạn chế nghiêm trọng. Những trẻ này thường gặp khó khăn trong cả giao tiếp và tư duy nhận thức.
Tuy nhiên, không phải trẻ tự kỷ nào cũng chậm phát triển. Nhiều trẻ có trí tuệ ở mức bình thường, thậm chí vượt trội trong một số lĩnh vực như toán học, âm nhạc hoặc ghi nhớ.
Một số trẻ vừa có biểu hiện của tự kỷ, vừa chậm phát triển trí tuệ, cần được đánh giá chuyên sâu bởi bác sĩ tâm lý, tâm thần nhi hoặc chuyên gia can thiệp phát triển. Việc phát hiện đúng sẽ giúp xây dựng lộ trình can thiệp phù hợp.

4. Làm sao để phân biệt trẻ tự kỉ và trẻ chậm phát triển?

Việc phân biệt trẻ tự kỷ và trẻ chậm phát triển trí tuệ không dễ dàng nếu chỉ quan sát bằng mắt thường. Cha mẹ cần đưa trẻ đi đánh giá toàn diện bởi chuyên gia để có chẩn đoán chính xác, tránh bỏ lỡ giai đoạn vàng để can thiệp.

Đưa trẻ đi khám chuyên khoa: Hãy tìm đến bác sĩ chuyên về phát triển nhi, tâm lý học lâm sàng hoặc trung tâm can thiệp sớm để trẻ được đánh giá toàn diện về nhận thức, hành vi, ngôn ngữ và cảm xúc.
Đánh giá kỹ các lĩnh vực phát triển: Chuyên gia sẽ kiểm tra khả năng giao tiếp (lời nói, phi ngôn ngữ), kỹ năng xã hội (phản ứng với người khác, khả năng tương tác), hành vi đặc trưng (lặp đi lặp lại, giới hạn sở thích), và trí tuệ (giải quyết vấn đề, học hỏi, ghi nhớ).
Không nên chờ đợi quá lâu: Việc “chờ con lớn sẽ biết” có thể khiến trẻ bỏ lỡ thời điểm can thiệp tốt nhất. Dù là tự kỷ hay chậm phát triển trí tuệ, phát hiện sớm luôn mang lại cơ hội cải thiện rõ rệt hơn cho trẻ.

Việc phân biệt trẻ tự kỷ và trẻ chậm phát triển trí tuệ không dễ dàng nếu chỉ quan sát bằng mắt thường

Phân biệt đúng giữa tự kỷ và chậm phát triển là bước đầu tiên quan trọng trong hành trình đồng hành cùng con. Mỗi trẻ đều có tiềm năng riêng nếu được phát hiện và hỗ trợ kịp thời. Cha mẹ hãy quan sát kỹ, đừng ngần ngại tìm đến chuyên gia để có chẩn đoán chính xác.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699