Vì sao con chậm nói? Các dấu hiệu cảnh báo sớm

1. Thế nào là trẻ chậm nói?

Chậm nói là tình trạng trẻ phát triển ngôn ngữ chậm hơn so với các bạn đồng trang lứa, thể hiện qua việc trẻ chưa sử dụng được từ đơn khi đến tuổi khoảng 18 tháng hoặc chưa ghép được câu đơn giản khi trên 2-3 tuổi. Tuy nhiên, chậm nói không đồng nghĩa với việc trẻ không thể nói do mất khả năng nghe.

Sự khác biệt quan trọng nằm ở chỗ, trẻ không nói được do mất khả năng nghe thường không phản ứng với âm thanh hoặc các yêu cầu từ môi trường xung quanh. Trong khi đó, trẻ chậm nói vẫn có thể nghe và hiểu được, nhưng phát triển ngôn ngữ chậm hơn. Khả năng nghe đóng vai trò nền tảng quan trọng trong quá trình phát triển ngôn ngữ, vì trẻ cần nghe để bắt chước và học cách nói. Nếu trẻ không nghe rõ, việc phát triển ngôn ngữ sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dẫn đến chậm nói hoặc không nói được.

Chậm nói là tình trạng trẻ phát triển ngôn ngữ chậm hơn so với các bạn đồng trang lứa

2. Dấu hiệu nhận biết trẻ chậm nói theo từng độ tuổi

Dưới đây là những dấu hiệu giúp cha mẹ nhận biết trẻ chậm nói qua từng giai đoạn phát triển. Việc phát hiện sớm sẽ hỗ trợ quá trình can thiệp và giúp bé phát triển ngôn ngữ hiệu quả hơn.

8–12 tháng: Trẻ không phản ứng hoặc không hiểu khi được giao tiếp, không đáp lại các âm thanh hoặc lời nói từ người lớn xung quanh.
18 tháng: Trẻ chưa thể nói được từ đơn nào, dù có thể phát ra tiếng bập bẹ nhưng không hình thành từ rõ ràng.
Trên 2 tuổi: Trẻ không ghép được hai từ với nhau hoặc không hiểu các mệnh lệnh đơn giản như “ăn cơm đi”, “ra đây”. Điều này cho thấy bé gặp khó khăn trong việc phát triển khả năng giao tiếp cơ bản.
Trên 3 tuổi: Trẻ vẫn không nói được câu gồm ba từ hoặc rất ít khi giao tiếp với người khác, biểu hiện rõ ràng của việc chậm phát triển ngôn ngữ cần được chú ý.

3. Nguyên nhân khiến trẻ chậm nói

Ngôn ngữ là kỹ năng quan trọng giúp trẻ giao tiếp và phát triển toàn diện. Tuy nhiên, nhiều trẻ gặp khó khăn trong việc nói sớm do nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến khiến trẻ chậm nói mà cha mẹ cần lưu ý:

Kiểm tra thính lực và khám chuyên khoa sớm: Đảm bảo trẻ không bị khiếm thính hoặc các vấn đề y tế ảnh hưởng đến khả năng nói, đồng thời bổ sung vi chất cần thiết hỗ trợ phát triển thần kinh và ngôn ngữ.
Tổn thương não, chấn thương sản khoa: Các tổn thương hoặc di chứng trong quá trình sinh có thể ảnh hưởng đến vùng não điều khiển ngôn ngữ và khả năng giao tiếp của trẻ.
Rối loạn phổ tự kỷ: Trẻ trong nhóm này thường ít quan tâm đến giao tiếp xã hội, sống trong “thế giới riêng” nên chậm hoặc không phát triển ngôn ngữ bình thường.
Môi trường thiếu kích thích giao tiếp: Trẻ cần môi trường giao tiếp tích cực, có nhu cầu thể hiện để phát triển ngôn ngữ; nếu thiếu điều này, trẻ dễ chậm nói.
Ảnh hưởng từ thói quen xấu: Việc xem tivi nhiều, đặc biệt khi nội dung không phù hợp hoặc người lớn nói ngọng, cũng có thể làm trẻ học theo những cách phát âm không chuẩn, gây chậm nói.

4. Cha mẹ nên làm gì khi con chậm nói?

Khi phát hiện con chậm nói, cha mẹ cần có những biện pháp phù hợp để hỗ trợ con phát triển ngôn ngữ hiệu quả. Dưới đây là những điều quan trọng mà cha mẹ nên thực hiện:

Kiểm tra thính lực và khám chuyên khoa sớm: Đảm bảo trẻ không bị khiếm thính hoặc các vấn đề y tế ảnh hưởng đến khả năng nói.
Tạo môi trường giao tiếp trực tiếp, tích cực: Dành thời gian trò chuyện, tương tác gần gũi để kích thích trẻ phát triển ngôn ngữ tự nhiên.
Hạn chế tivi và thiết bị điện tử: Giảm thời gian tiếp xúc với màn hình để trẻ có nhiều cơ hội học nói qua giao tiếp thực tế.
Dạy con qua khẩu hình, trò chuyện, đọc sách: Hướng dẫn trẻ bắt chước cách phát âm bằng cách nhìn khẩu hình và cùng đọc sách, kể chuyện.
Không ép buộc hay gây áp lực: Tạo tâm lý thoải mái, khuyến khích trẻ nói mà không khiến con cảm thấy căng thẳng.
Can thiệp bằng liệu pháp ngôn ngữ khi cần: Nếu trẻ vẫn chậm nói sau một thời gian, nên tham khảo chuyên gia để có phương pháp hỗ trợ phù hợp.

Đảm bảo trẻ không bị khiếm thính hoặc các vấn đề y tế ảnh hưởng đến khả năng nói.

Phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là yếu tố quyết định giúp trẻ chậm nói bắt kịp bạn bè đồng trang lứa. Cha mẹ nên thường xuyên trò chuyện, đọc sách, hát cho con nghe và đưa bé đi thăm khám nếu có dấu hiệu bất thường. Môi trường giao tiếp tích cực chính là “liều thuốc” tốt nhất cho sự phát triển ngôn ngữ của trẻ.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699