Vì sao trẻ mút tay? Khi nào là bình thường, khi nào cần lo?

1. Mút tay ở trẻ là gì?

Mút tay là một hành vi rất phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, thường xuất hiện ngay từ trong bụng mẹ như một phản xạ tự nhiên. Sau khi chào đời, trẻ tiếp tục duy trì thói quen này như một cách tự làm dịu, giúp chúng cảm thấy an toàn và dễ chịu, đặc biệt khi mệt mỏi, đói, buồn ngủ hoặc đang căng thẳng.

Trong giai đoạn phát triển bình thường, hành vi mút tay thường không gây hại. Đa số trẻ sẽ tự dừng thói quen này khi khả năng giao tiếp, kiểm soát cảm xúc và kỹ năng vận động phát triển đầy đủ – thường vào khoảng 1-2 tuổi.

Mút tay là một hành vi rất phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

2. Nguyên nhân khiến trẻ mút tay

Mút tay là hành vi thường gặp ở trẻ nhỏ, bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Hiểu được lý do phía sau hành vi này sẽ giúp cha mẹ yên tâm hơn và có cách hỗ trợ phù hợp.

Phản xạ tự nhiên từ trong bụng mẹ: Ngay từ tam cá nguyệt thứ hai của thai kỳ, nhiều thai nhi đã được quan sát thấy mút ngón tay trong bụng mẹ. Sau sinh, phản xạ này tiếp tục như một cách bản năng để trẻ tự làm dịu và cảm thấy an toàn.
Cảm giác đói: Khi đói, trẻ có thể mút tay như một tín hiệu gửi đến cha mẹ rằng chúng đang cần bú sữa. Đây là một dấu hiệu nhận biết sớm, thường xuất hiện trước khi trẻ khóc.
Tự xoa dịu khi căng thẳng: Mút tay giúp trẻ giảm lo lắng trong những tình huống không quen thuộc như khi ở chỗ đông người, tiếp xúc người lạ, hoặc khi tách khỏi mẹ. Hành vi này mang lại cho trẻ cảm giác được an ủi và bình tĩnh hơn.
Khám phá cơ thể: Trẻ sơ sinh thường dùng miệng như một “công cụ” để tìm hiểu thế giới. Mút tay là cách trẻ khám phá bàn tay mình – một bước quan trọng trong sự phát triển giác quan và nhận thức.
Mọc răng: Khi nướu bắt đầu sưng và ngứa, trẻ có xu hướng đưa tay vào miệng để mút hoặc cắn nhằm giảm cảm giác khó chịu. Đây là dấu hiệu thường thấy trong giai đoạn trẻ từ 4–7 tháng tuổi.

3. Khi nào mút tay trở thành vấn đề cần quan tâm?

Ở giai đoạn sơ sinh và dưới 2 tuổi, mút tay thường là hành vi bình thường và không đáng lo ngại. Tuy nhiên, nếu hành vi này kéo dài hoặc đi kèm những dấu hiệu bất thường, cha mẹ cần lưu ý và can thiệp sớm.

Trẻ trên 3–4 tuổi vẫn mút tay thường xuyên: Đây là độ tuổi trẻ đã phát triển kỹ năng giao tiếp và kiểm soát cảm xúc tốt hơn. Việc tiếp tục mút tay có thể là dấu hiệu trẻ đang gặp khó khăn về tâm lý hoặc thói quen đã hình thành quá lâu.
Mút tay gây tổn thương da, viêm nhiễm hoặc biến dạng ngón tay: Nếu vùng da quanh ngón tay sưng đỏ, bong tróc hoặc có dấu hiệu chảy máu, nhiễm trùng, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám để được xử lý kịp thời.
Ảnh hưởng đến răng miệng: Mút tay kéo dài có thể làm răng mọc lệch, gây hô răng, ảnh hưởng đến khớp cắn và thẩm mỹ về sau. Thói quen này đặc biệt cần can thiệp sớm trước khi răng vĩnh viễn mọc.
Hành vi kèm theo lo âu, căng thẳng: Nếu trẻ thường xuyên mút tay khi buồn bã, lo lắng hoặc có các biểu hiện rối loạn cảm xúc, cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đánh giá và hỗ trợ tâm lý kịp thời.

4. Cách xử lý khi trẻ mút tay quá nhiều hoặc kéo dài

Việc trẻ mút tay trong thời gian dài có thể khiến cha mẹ lo lắng, nhưng việc xử lý cần sự kiên nhẫn và nhẹ nhàng. Dưới đây là những cách hỗ trợ trẻ bỏ thói quen này một cách tích cực và hiệu quả:

Không la mắng hay ép buộc: Mắng trẻ sẽ khiến bé căng thẳng hơn, thậm chí mút tay nhiều hơn để tự xoa dịu. Thay vào đó, hãy nhẹ nhàng nhắc nhở và đồng hành cùng con từ từ thay đổi.
Đảm bảo nhu cầu cơ bản: Trẻ có thể mút tay khi đói, buồn ngủ hoặc mệt mỏi. Vì vậy, hãy đảm bảo trẻ được bú đủ, ăn uống điều độ và có thời gian nghỉ ngơi hợp lý.
Tạo cảm giác an toàn: Khi cảm thấy được yêu thương và kết nối, trẻ sẽ bớt nhu cầu tự trấn an bằng việc mút tay. Cha mẹ nên ôm ấp, âu yếm, chơi cùng con thường xuyên để tăng sự gắn bó.
Đánh lạc hướng: Cung cấp đồ chơi cầm tay như lục lạc, đồ bóp mềm… giúp trẻ bận rộn và quên đi việc mút tay. Có thể hướng dẫn trẻ thực hiện các trò chơi vận động tinh đơn giản.
Sử dụng găng tay hoặc băng cá nhân: Đối với trẻ lớn hơn, việc đeo găng tay hoặc dán băng cá nhân lên ngón tay có thể giúp trẻ tự ý thức và hạn chế hành vi mút tay.
Khen ngợi và khích lệ: Mỗi khi trẻ không mút tay, hãy khen ngợi hoặc thưởng nhỏ (như sticker, cái ôm…) để tăng động lực cho con.
Tham khảo ý kiến chuyên gia: Nếu sau nhiều nỗ lực mà trẻ vẫn tiếp tục mút tay kéo dài, ảnh hưởng đến răng, da tay hoặc tâm lý, hãy đưa trẻ đi khám để nhận được lời khuyên từ bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý nhi.

Việc trẻ mút tay trong thời gian dài có thể khiến cha mẹ lo lắng

Mút tay có thể chỉ là thói quen tự trấn an ở trẻ, nhưng cũng có thể báo hiệu nhu cầu chưa được đáp ứng. Cha mẹ cần quan sát kỹ tần suất, thời điểm và cảm xúc đi kèm để đánh giá. Nếu hành vi kéo dài quá mức hoặc kèm theo các dấu hiệu lo âu, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699