1. Bệnh viêm màng não ở trẻ em là gì

Viêm màng não là tình trạng viêm nhiễm ở các màng bảo vệ não và tủy sống, được gọi là màng não. Ở trẻ em, bệnh thường tiến triển nhanh và có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như tổn thương não, mất thính lực, hoặc thậm chí tử vong nếu không điều trị kịp thời. Viêm màng não có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ sơ sinh, có nguy cơ cao nhất do hệ miễn dịch còn yếu.

Có hai loại viêm màng não chính: viêm màng não do vi khuẩn và viêm màng não do virus. Viêm màng não do vi khuẩn (như do vi khuẩn Streptococcus pneumoniae hoặc Neisseria meningitidis) thường nặng hơn và cần điều trị khẩn cấp. Viêm màng não do virus (thường do enterovirus) thường nhẹ hơn nhưng vẫn cần theo dõi. Ngoài ra, viêm màng não cũng có thể do nấm hoặc ký sinh trùng, nhưng hiếm gặp hơn ở trẻ em.

Bệnh có thể lây lan qua đường hô hấp, tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết (nước bọt, chất nhầy) của người bệnh, hoặc qua thực phẩm, nước nhiễm khuẩn. Nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm, viêm màng não có thể để lại di chứng lâu dài, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ.

Tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết của người bệnh có thể khiến trẻ bị viêm màng não

2. Nguyên nhân khiến trẻ bị viêm màng não

Các loại vi khuẩn phổ biến gây viêm màng não ở trẻ bao gồm Streptococcus pneumoniae (phế cầu khuẩn), Neisseria meningitidis (não mô cầu), và Haemophilus influenzae loại B (Hib). Những vi khuẩn này có thể lây qua đường hô hấp khi trẻ tiếp xúc với người mang mầm bệnh hoặc qua các giọt bắn trong không khí.

Các virus như enterovirus, virus herpes, hoặc virus sởi có thể gây viêm màng não. Bệnh thường lây qua tiếp xúc trực tiếp, dùng chung đồ dùng cá nhân, hoặc qua phân của người nhiễm bệnh. Viêm màng não do virus thường nhẹ hơn nhưng vẫn cần chăm sóc cẩn thận.

Một số trường hợp hiếm gặp, viêm màng não có thể do nấm (như Cryptococcus) hoặc ký sinh trùng. Ngoài ra, trẻ bị chấn thương sọ não, phẫu thuật thần kinh, hoặc mắc các bệnh suy giảm miễn dịch (như HIV) có nguy cơ cao hơn.

Trẻ sống trong môi trường đông đúc, thiếu vệ sinh, hoặc không được tiêm phòng đầy đủ có nguy cơ cao bị viêm màng não. Trẻ sơ sinh, trẻ sinh non, hoặc trẻ có bệnh nền như tiểu đường cũng dễ mắc bệnh hơn.

3. Dấu hiệu viêm màng não ở trẻ

Nhận biết sớm các dấu hiệu viêm màng não ở trẻ là yếu tố quan trọng để điều trị kịp thời và tránh biến chứng. Tuy nhiên, triệu chứng ở trẻ có thể khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi và tác nhân gây bệnh. Cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu sau:

• Ở trẻ sơ sinh (dưới 1 tuổi): Trẻ có thể sốt cao hoặc hạ thân nhiệt, quấy khóc liên tục, bỏ bú, ngủ li bì hoặc khó đánh thức. Một dấu hiệu đặc trưng là thóp phồng (vùng mềm trên đầu trẻ). Trẻ cũng có thể bị co giật, da tái nhợt, hoặc xuất hiện các vết ban đỏ trên cơ thể.

Viêm màng não có thể khiến trẻ sốt cao, ngủ li bì

• Ở trẻ lớn hơn: Trẻ thường sốt cao, đau đầu dữ dội, cứng cổ (khó cúi đầu), buồn nôn hoặc nôn mửa, nhạy cảm với ánh sáng, và mệt mỏi. Trẻ có thể bị lú lẫn, khó tập trung, hoặc co giật. Các vết ban đỏ hoặc tím (ban xuất huyết) trên da là dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng, đặc biệt trong viêm màng não do não mô cầu.

• Triệu chứng tiến triển: Nếu không được điều trị, trẻ có thể rơi vào trạng thái hôn mê, suy hô hấp, hoặc tổn thương thần kinh. Các triệu chứng như khó thở, nhịp tim nhanh, hoặc mất ý thức cần được cấp cứu ngay lập tức.

4. Phòng ngừa bệnh viêm màng não cho trẻ

Viêm màng não là bệnh nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa được thông qua các biện pháp chủ động. Cha mẹ cần kết hợp tiêm phòng, vệ sinh cá nhân và nâng cao sức đề kháng để bảo vệ trẻ. Dưới đây là các cách phòng ngừa hiệu quả:

Tiêm vắc-xin là biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa viêm màng não. Các loại vắc-xin quan trọng bao gồm vắc-xin phế cầu (PCV), vắc-xin Hib, và vắc-xin não mô cầu (meningococcal). Cha mẹ cần tuân thủ lịch tiêm chủng quốc gia và tham khảo ý kiến bác sĩ để bổ sung các mũi tiêm cần thiết, đặc biệt cho trẻ dưới 5 tuổi.

Rửa tay thường xuyên, tránh dùng chung đồ dùng cá nhân (như cốc, thìa, khăn mặt) và che miệng khi ho hoặc hắt hơi là cách giảm nguy cơ lây nhiễm. Cha mẹ cũng nên vệ sinh nhà cửa, đồ chơi của trẻ, và tránh để trẻ tiếp xúc với người đang bị bệnh.

Một chế độ dinh dưỡng cân bằng, giàu vitamin C, kẽm, và các chất chống oxy hóa sẽ giúp trẻ có hệ miễn dịch khỏe mạnh. Cho trẻ bú sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời cũng là cách tăng cường miễn dịch tự nhiên. Ngoài ra, đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc và vận động thường xuyên để duy trì sức khỏe.

Hạn chế đưa trẻ đến nơi đông người trong mùa dịch bệnh, đặc biệt là các khu vực có nguy cơ lây nhiễm cao. Nếu trẻ có dấu hiệu cảm cúm hoặc nhiễm trùng, cần điều trị sớm để tránh biến chứng thành viêm màng não.

Viêm màng não ở trẻ em là một bệnh lý nguy hiểm, nhưng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Hiểu rõ về bệnh, nhận biết các dấu hiệu và áp dụng các biện pháp phòng ngừa như tiêm vắc-xin, vệ sinh cá nhân, và tăng cường sức đề kháng là cách tốt nhất để bảo vệ trẻ. Cha mẹ cần luôn cảnh giác, theo dõi sức khỏe của con và đưa trẻ đến bác sĩ ngay khi có dấu hiệu bất thường. Với sự chăm sóc đúng cách, trẻ sẽ được bảo vệ khỏi nguy cơ viêm màng não và phát triển khỏe mạnh.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội. 
• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699