Chậm phát triển tâm thần vận động ở trẻ

1. Chậm phát triển tâm thần vận động ở trẻ là gì?

Chậm phát triển tâm thần vận động ở trẻ là tình trạng mà trẻ có sự chậm trễ rõ rệt cả về vận động (bao gồm vận động thô như lẫy, ngồi, đi và vận động tinh như cầm nắm, phối hợp tay mắt) và tâm thần (bao gồm khả năng hiểu, tương tác xã hội, giao tiếp, học hỏi). Đây là biểu hiện của sự chậm phát triển toàn diện chứ không chỉ ở một khía cạnh đơn lẻ.

Khác với chậm vận động sinh lý – khi trẻ chỉ chậm về kỹ năng vận động nhưng vẫn tỉnh táo, tiếp nhận tốt – hay chậm nói đơn thuần, trẻ bị chậm phát triển tâm thần vận động thường có những dấu hiệu kèm theo như ít giao tiếp bằng mắt, không đáp lại khi gọi tên, không bắt chước hành vi và không hiểu chỉ dẫn đơn giản theo độ tuổi. Đây là nhóm trẻ cần được phát hiện sớm và can thiệp đa ngành để cải thiện chất lượng sống.

Chậm phát triển tâm thần vận động ở trẻ là tình trạng mà trẻ có sự chậm trễ rõ rệt cả về vận động và tâm thần

2. Dấu hiệu nhận biết chậm phát triển tâm thần vận động ở trẻ

Cha mẹ có thể nhận thấy những dấu hiệu bất thường sớm nếu chú ý đến các mốc phát triển vận động và nhận thức của trẻ. Một số biểu hiện điển hình bao gồm:

Chậm đạt các mốc vận động: Trẻ lâu biết lẫy (sau 6 tháng), chậm ngồi vững (sau 9 tháng), chưa biết bò hoặc đi khi đến tuổi.
Chậm phát triển ngôn ngữ: Trẻ ít bập bẹ, không nói được từ đơn sau 18 tháng, không nối từ sau 2 tuổi.
Thiếu tương tác xã hội: Không nhìn theo khi được gọi tên, không có hành vi bắt chước người lớn (vẫy tay, vỗ tay...), không chia sẻ cảm xúc.
Khó khăn trong tiếp nhận thông tin: Không hiểu chỉ dẫn đơn giản như “lại đây”, “đưa mẹ đồ chơi”, phản ứng kém với môi trường xung quanh.
Kém tập trung, dễ bị kích thích: Không chú ý khi chơi, nhanh chán, không duy trì được trò chơi nào quá vài phút.

3. Nguyên nhân phổ biến của chậm phát triển tâm thần vận động ở trẻ

Nguyên nhân có thể xuất phát từ yếu tố sinh học, di truyền hoặc môi trường. Việc xác định đúng nguyên nhân giúp định hướng can thiệp hiệu quả:

Tổn thương não bộ: Xảy ra trước sinh (nhiễm trùng trong thai kỳ, bất thường di truyền), trong lúc sinh (thiếu oxy, sinh non, ngạt), hoặc sau sinh (viêm màng não, chấn thương đầu...).
Các hội chứng di truyền: Như hội chứng Down, Rett, Fragile X – thường đi kèm với biểu hiện đặc trưng về hình thể và trí tuệ.
Yếu tố môi trường: Trẻ không được kích thích vận động và giao tiếp đầy đủ (ví dụ: thường xuyên bị để một mình, xem màn hình quá nhiều).
Dinh dưỡng kém: Thiếu các vi chất quan trọng như sắt, kẽm, iod, hoặc suy dinh dưỡng kéo dài có thể ảnh hưởng đến phát triển trí não và vận động.
Nhiễm trùng nặng: Như viêm não, viêm màng não, hoặc các bệnh lý mạn tính khác khiến trẻ yếu sức và phát triển chậm.

4. Khi nào cần đưa trẻ đi khám?

Việc theo dõi sát sự phát triển của trẻ là rất quan trọng. Nếu thấy những dấu hiệu sau, cha mẹ nên đưa trẻ đến khám tại chuyên khoa phát triển thần kinh – vận động càng sớm càng tốt:

Trẻ không đạt mốc vận động đúng tuổi: Ví dụ chưa biết lẫy sau 6 tháng, chưa ngồi sau 9 tháng, chưa đi sau 18 tháng.
Chậm ngôn ngữ rõ rệt: Không nói được từ đơn (ba, mẹ…) sau 18 tháng, không nói câu sau 2 tuổi.
Thiếu giao tiếp, tương tác xã hội: Không đáp lại khi được gọi, không chia sẻ cảm xúc hoặc chơi một mình, không có hành vi bắt chước.
Biểu hiện thần kinh bất thường: Trẻ có dấu hiệu run tay, cơ gồng cứng hoặc quá mềm, yếu một bên cơ thể.
Trẻ từng có tiền sử bất thường lúc sinh: Như sinh non, ngạt, co giật sau sinh… nên được theo dõi sát để phát hiện sớm.

Việc theo dõi sát sự phát triển của trẻ là rất quan trọng

Phát hiện sớm chậm phát triển tâm thần vận động là chìa khóa giúp trẻ có cơ hội phát triển toàn diện. Cha mẹ nên chú ý đến các mốc phát triển và tìm đến chuyên gia khi có dấu hiệu bất thường. Sự đồng hành đúng lúc của gia đình đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình can thiệp.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699