1. Đặc điểm của phân su

Phân su (meconium) là chất thải đầu tiên của trẻ sơ sinh, được hình thành trong ruột từ khi còn trong bụng mẹ. Phân su bao gồm các chất như tế bào da chết, chất nhầy, lông tơ, nước ối và các chất khác mà trẻ nuốt vào trong tử cung. Phân su thường được thải ra trong vòng 24-48 giờ sau sinh, đánh dấu sự khởi đầu hoạt động của hệ tiêu hóa. Việc quan sát phân su giúp cha mẹ và bác sĩ đánh giá xem hệ tiêu hóa của bé có hoạt động bình thường hay không.

1.1. Màu sắc

Phân su thường có màu xanh đậm hoặc đen, đôi khi hơi ánh xanh. Màu sắc này đến từ mật (bilirubin) và các chất tích tụ trong ruột trẻ khi còn trong bụng mẹ. Sau vài ngày, khi trẻ bắt đầu bú sữa mẹ hoặc sữa công thức, phân sẽ chuyển dần sang màu vàng hoặc nâu nhạt, gọi là phân chuyển tiếp.

Phân su ở trẻ sơ sinh thường có màu xanh từ mật và các chất tích tụ trong ruột trẻ khi còn trong bụng mẹ

1.2. Kết cấu

Phân su có kết cấu đặc, dính và sệt, giống như hắc ín. Điều này khác biệt với phân lỏng hơn của trẻ sau khi bắt đầu tiêu hóa sữa. Kết cấu dính của phân su có thể khiến việc vệ sinh cho trẻ hơi khó khăn, nhưng đây là dấu hiệu bình thường của hệ tiêu hóa khỏe mạnh.

1.3. Mùi

Phân su thường không có mùi mạnh hoặc hôi như phân của trẻ lớn hơn. Điều này là do phân su chủ yếu chứa các chất vô trùng từ tử cung, chưa bị ảnh hưởng bởi vi khuẩn đường ruột.

1.4. Tần suất

Trẻ sơ sinh thường thải phân su từ 1-3 lần trong 1-2 ngày đầu sau sinh. Sau đó, tần suất đi ngoài sẽ tăng lên khi trẻ bú nhiều hơn, thường từ 4-8 lần mỗi ngày đối với trẻ bú sữa mẹ, hoặc ít hơn đối với trẻ bú sữa công thức.

2. Nguyên nhân gây ra các bất thường ở phân su

Mặc dù phân su thường là dấu hiệu bình thường, một số trường hợp bất thường có thể cảnh báo các vấn đề sức khỏe:

2.1. Không thải phân su trong 48 giờ

Nếu trẻ không đi ngoài phân su trong vòng 48 giờ sau sinh, có thể do tắc ruột, hội chứng nút phân su (meconium plug syndrome) hoặc bệnh Hirschsprung – một rối loạn khiến ruột không co bóp bình thường. Những tình trạng này cần được bác sĩ kiểm tra ngay để tránh biến chứng như thủng ruột.

2.2. Phân su có máu

Phân su có lẫn máu có thể là dấu hiệu của xuất huyết tiêu hóa hoặc tổn thương niêm mạc ruột. Điều này có thể xảy ra do trẻ nuốt máu trong quá trình sinh (ví dụ, máu từ nhau thai) hoặc các vấn đề nghiêm trọng hơn như viêm ruột hoại tử.

2.3. Phân su quá lỏng hoặc có màu bất thường

Phân su quá lỏng hoặc có màu trắng, xám có thể là dấu hiệu của rối loạn gan mật, chẳng hạn như tắc đường mật bẩm sinh. Những trường hợp này cần được chẩn đoán bằng xét nghiệm máu hoặc siêu âm.

2.4. Trẻ đi ngoài phân su trước khi sinh

Trong một số trường hợp hiếm gặp, trẻ có thể thải phân su vào nước ối trước hoặc trong khi sinh, dẫn đến hội chứng hít phân su (meconium aspiration syndrome). Điều này có thể gây khó thở hoặc nhiễm trùng phổi, cần can thiệp y tế ngay.

3. Những điều cha mẹ cần làm khi trẻ thải phân su

3.1. Theo dõi thời gian và tần suất

Cha mẹ nên ghi lại thời điểm trẻ thải phân su lần đầu tiên và tần suất đi ngoài trong vài ngày đầu. Nếu trẻ không đi ngoài trong 48 giờ, hãy đưa trẻ đến bác sĩ để kiểm tra. Theo dõi sự chuyển đổi từ phân su sang phân vàng/nâu nhạt để đảm bảo trẻ đang tiêu hóa sữa tốt.

3.2. Vệ sinh đúng cách

Do phân su dính và khó lau, cha mẹ nên sử dụng khăn ướt dành riêng cho trẻ sơ sinh hoặc khăn mềm thấm nước ấm để vệ sinh. Tránh chà xát mạnh để không làm tổn thương làn da nhạy cảm của bé. Sử dụng kem chống hăm để bảo vệ da nếu vùng mông bé bị kích ứng.

Cha mẹ nên vệ sinh nhẹ nhàng cho bé để không làm tổn thương làn da nhạy cảm

3.3. Đảm bảo trẻ bú đủ

Phân su chuyển sang phân vàng là dấu hiệu trẻ đang nhận đủ sữa. Trẻ bú mẹ thường đi ngoài nhiều lần trong ngày, với phân lỏng, màu vàng và có hạt nhỏ. Trẻ bú sữa công thức có thể đi ngoài ít hơn, với phân đặc hơn và màu nâu nhạt. Nếu trẻ đi ngoài ít hoặc phân không chuyển đổi, hãy kiểm tra xem trẻ có bú đủ lượng sữa hay không.

3.4. Nhận biết dấu hiệu bất thường

Cha mẹ cần chú ý nếu phân su có các đặc điểm bất thường như màu trắng, xám, có máu hoặc kèm theo các triệu chứng khác như trẻ quấy khóc, bỏ bú, sốt hoặc bụng căng. Đưa trẻ đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Phân su trẻ sơ sinh là một dấu mốc quan trọng, phản ánh tình trạng sức khỏe và hoạt động của hệ tiêu hóa. Hiểu rõ đặc điểm, ý nghĩa và các dấu hiệu bất thường của phân su giúp cha mẹ chăm sóc bé tốt hơn, đồng thời phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn. Bằng cách theo dõi sát sao, vệ sinh đúng cách và đảm bảo trẻ bú đủ, cha mẹ có thể hỗ trợ bé vượt qua giai đoạn đầu đời một cách khỏe mạnh. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, đừng ngần ngại đưa trẻ đến bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời, đảm bảo sự phát triển toàn diện cho con yêu.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội. 
• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699