Nhận biết sớm dấu hiệu thừa sắt ở trẻ

1. Vì sao cần chú ý đến việc thừa sắt ở trẻ?

Sắt là một vi chất thiết yếu giúp hình thành hồng cầu và vận chuyển oxy trong cơ thể, đặc biệt quan trọng đối với trẻ đang lớn. Tuy nhiên, việc bổ sung sắt không đúng cách, nhất là khi không có chỉ định từ bác sĩ, có thể dẫn đến tình trạng thừa sắt – một vấn đề sức khỏe ít được chú ý nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ.

Thực tế, nhiều cha mẹ lo con bị thiếu máu, kém hấp thu nên chủ động bổ sung sắt kéo dài hoặc dùng song song nhiều loại thực phẩm chức năng chứa sắt. Điều này không chỉ gây dư thừa sắt mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ tiêu hóa, gây táo bón, buồn nôn, rối loạn men gan. Ngoài ra, thừa sắt còn cản trở hấp thu các vi chất quan trọng khác như kẽm, canxi, làm giảm hiệu quả dinh dưỡng toàn diện.

Sắt là một vi chất thiết yếu giúp hình thành hồng cầu và vận chuyển oxy trong cơ thể

2. Dấu hiệu nhận biết trẻ đang bị thừa sắt

Thừa sắt ở trẻ nhỏ không dễ nhận biết nếu cha mẹ không để ý kỹ. Các dấu hiệu thường xuất hiện âm thầm, dễ nhầm lẫn với những rối loạn thông thường. Tuy nhiên, nếu con bạn đang gặp một số biểu hiện dưới đây, rất có thể cơ thể đang bị dư thừa sắt:

Rối loạn tiêu hóa kéo dài: Trẻ bị đầy bụng, chướng hơi, táo bón hoặc buồn nôn sau khi ăn – đặc biệt khi không có thay đổi về chế độ ăn uống. Ở một số trẻ, thừa sắt có thể gây tiêu chảy thất thường.
Phân sẫm màu bất thường: Nếu phân của trẻ thường xuyên có màu đen hoặc sẫm mà không liên quan đến thực phẩm như huyết, chocolate, thanh long đỏ…, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo thừa sắt.
Da xanh xao, vàng nhẹ: Khi gan phải làm việc quá tải để đào thải lượng sắt dư thừa, da trẻ có thể trở nên xanh nhợt hoặc ngả vàng nhẹ, nhất là ở vùng mắt và quanh môi.
Trẻ hay mệt mỏi, cáu gắt vô cớ: Tình trạng dư thừa sắt có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, khiến trẻ mất ngủ, dễ cáu kỉnh, hoặc kém tập trung hơn bình thường.
Men gan tăng cao (nếu xét nghiệm): Trong các trường hợp nghi ngờ, xét nghiệm men gan có thể cho thấy dấu hiệu gan đang bị ảnh hưởng do thừa sắt kéo dài.

3. Hậu quả lâu dài của việc thừa sắt

Việc bổ sung sắt quá mức có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của trẻ về lâu dài. Dưới đây là các tác động âm thầm nhưng đáng lo ngại nếu trẻ bị thừa sắt kéo dài:

Tổn thương gan và rối loạn chuyển hóa: Sắt dư thừa tích tụ trong gan khiến cơ quan này bị quá tải, dẫn đến viêm gan, xơ gan hoặc rối loạn chức năng chuyển hóa. Trong thời gian dài, điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng thải độc và điều hòa chất trong cơ thể.
Ức chế hấp thu các vi chất thiết yếu: Khi sắt tích tụ quá nhiều, cơ thể sẽ giảm hấp thu các khoáng chất quan trọng như kẽm, đồng, canxi. Tình trạng này dễ khiến trẻ bị thiếu hụt vi chất khác dù chế độ ăn uống đầy đủ.
Tăng nguy cơ nhiễm khuẩn: Vi khuẩn có xu hướng phát triển mạnh trong môi trường nhiều sắt. Khi lượng sắt trong máu và mô tăng cao, hệ miễn dịch của trẻ sẽ suy yếu, tạo điều kiện cho vi khuẩn gây bệnh tấn công dễ dàng hơn.

4. Cách phòng ngừa và xử lý

Để tránh những hậu quả không mong muốn do thừa sắt, việc phòng ngừa và xử lý đúng cách là điều vô cùng quan trọng. Dưới đây là những nguyên tắc cần ghi nhớ khi bổ sung sắt cho trẻ:

Chỉ bổ sung khi có chỉ định chuyên môn: Không nên tự ý cho trẻ uống sắt vì lo thiếu máu. Việc dùng sai có thể gây tích lũy sắt và ảnh hưởng đến gan, tiêu hóa, miễn dịch.
Tuân thủ liều lượng và thời gian sử dụng: Khi đã có chỉ định, cần dùng đúng liều bác sĩ kê, không tự tăng liều hay kéo dài thời gian uống nếu không có đánh giá lại.
Làm xét nghiệm trước khi dùng lâu dài: Nên xét nghiệm ferritin (dự trữ sắt), hemoglobin (Hb) và các chỉ số liên quan để biết rõ trẻ có thực sự thiếu sắt hay không. Đây là căn cứ an toàn để quyết định bổ sung.
Phát hiện sớm bất thường và xử lý kịp thời: Nếu thấy trẻ có dấu hiệu như rối loạn tiêu hóa, mệt mỏi, phân đen kéo dài, cần ngừng sắt ngay và đưa trẻ đi khám để kiểm tra, đánh giá lại tình trạng.

Để tránh những hậu quả không mong muốn do thừa sắt, việc phòng ngừa và xử lý đúng cách là điều vô cùng quan trọng

Thừa sắt ở trẻ tuy không phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe. Việc bổ sung vi chất cần được thực hiện đúng cách, theo chỉ dẫn chuyên môn. Cha mẹ hãy luôn quan sát kỹ các biểu hiện của con để can thiệp kịp thời.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699