Phân loại các rối loạn vận động thường gặp ở trẻ

1. Phân loại rối loạn vận động

Rối loạn vận động ở trẻ em là một nhóm các tình trạng thần kinh đặc trưng bởi những vận động bất thường, không kiểm soát được hoặc bất thường trong trương lực cơ và phối hợp vận động. Dưới đây là những phân loại chính của rối loạn vận động thường gặp ở trẻ em.

1.1. Múa giật (Chorea)

Múa giật là biểu hiện của tổn thương hệ thần kinh, chứ không phải là một bệnh riêng biệt. Trẻ bị múa giật thường có các chuyển động không đều, giật giật như đang nhảy múa. Những vận động này có thể nhẹ nhàng, uốn éo (athetosis), hoặc mạnh mẽ, bùng phát (ballismus). Khi múa giật ảnh hưởng đến chân, trẻ có thể dễ bị vấp ngã hoặc gặp khó khăn khi đi lại, dù hiếm khi té ngã hoàn toàn.

Nguyên nhân của múa giật ở trẻ rất đa dạng, bao gồm chấn thương não khi sinh, chấn thương đầu, nhiễm trùng hoặc viêm thần kinh, hay phản ứng phụ với thuốc. Một số trường hợp có liên quan đến di truyền. Chorea có thể gặp trong hội chứng Sydenham (hậu thấp tim do nhiễm liên cầu nhóm A), bệnh Huntington (hiếm gặp ở trẻ), hoặc do đột biến gen như NKX2.1.

Múa giật là biểu hiện của tổn thương hệ thần kinh, chứ không phải là một bệnh riêng biệt

1.2. Run (Tremor)

Run là tình trạng vận động rung lắc không chủ ý, có thể xuất hiện ở toàn thân hoặc một phần cơ thể, như tay hoặc chân. Run có thể xảy ra khi nghỉ ngơi hoặc khi vận động, đôi khi đi kèm với các triệu chứng thần kinh khác như yếu cơ hoặc mất phối hợp vận động tinh tế. Ở trẻ em, run có thể là hiện tượng sinh lý tạm thời trong quá trình phát triển, nhưng cũng có thể liên quan đến bệnh lý tiềm ẩn hoặc yếu tố di truyền.

Một số trẻ có khả năng ức chế run tạm thời khi cố gắng kiểm soát chuyển động. Nguyên nhân gây run bao gồm chấn thương đầu, tác dụng phụ của thuốc, hoặc bệnh lý thần kinh di truyền như run vô căn (essential tremor).

1.3. Động kinh cơ (Myoclonus)

Myoclonus là những cú giật cơ rất nhanh, không tự chủ, xảy ra bất ngờ và không thể kiểm soát. Các cơn giật có thể xảy ra lẻ tẻ hoặc theo chuỗi, có thể được kích hoạt bởi tư thế, chạm vào cơ thể, hoặc do giật mình. Dù thường lành tính, myoclonus cũng có thể là dấu hiệu của bệnh thần kinh tiềm ẩn.

Nguyên nhân có thể bao gồm chấn thương não, rối loạn chuyển hóa, bệnh lý thoái hóa thần kinh, hoặc là một phần của chứng động kinh cơ. Việc phân biệt các loại myoclonus và tìm ra nguyên nhân rất quan trọng trong điều trị hiệu quả.

1.4. Loạn trương lực cơ (Dystonia)

Dystonia xảy ra khi tín hiệu từ não bị sai lệch, khiến các cơ co thắt bất thường, không phối hợp và đôi khi đối lập nhau. Trẻ có thể gặp khó khăn khi thực hiện các cử động như viết hoặc đi bộ, hoặc có co thắt cơ dù đang nghỉ ngơi. Các triệu chứng thường bắt đầu ở tay, chân hoặc vùng miệng, rồi lan ra các phần khác của cơ thể.

Dystonia có thể nguyên phát (di truyền, không đi kèm tổn thương thần kinh khác) hoặc thứ phát (do tổn thương não từ sinh, đột quỵ, rối loạn chuyển hóa...). Dystonia thứ phát thường xuất hiện cùng co cứng, và gặp ở khoảng 5-15% trẻ bị bại não. Nếu không điều trị sớm, rối loạn này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động của trẻ.

1.5. Rối loạn Tic và hội chứng Tourette

Tics là các chuyển động hoặc âm thanh bất thường, lặp đi lặp lại và không chủ ý. Chúng có thể nhẹ hoặc nghiêm trọng, đôi khi gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Hội chứng Tourette được chẩn đoán khi trẻ có cả tics vận động và tics âm thanh kéo dài trên một năm.

Tics thường gặp ở trẻ em và có thể được kiểm soát bằng theo dõi và điều trị thích hợp. Hội chứng Tourette có thể đi kèm với các rối loạn khác như tăng động giảm chú ý (ADHD), rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD), hoặc rối loạn học tập. Việc điều trị nên phối hợp giữa bác sĩ thần kinh và các chuyên gia tâm lý.

1.6. Parkinson ở trẻ em

Dù hiếm, parkinson vẫn có thể xảy ra ở trẻ em. Trẻ được xem là mắc bệnh nếu có ít nhất hai trong số các triệu chứng: cứng cơ, chậm vận động, run khi nghỉ và rối loạn thăng bằng. Parkinson ở trẻ thường là hậu quả của thuốc hoặc các bệnh di truyền như bệnh Wilson, Huntington dạng vị thành niên hoặc rối loạn tích tụ lysosomal.

Các triệu chứng có thể diễn tiến âm thầm và cần được đánh giá kỹ lưỡng để phân biệt với các rối loạn vận động khác.

1.7. Mất điều hòa vận động (Ataxia)

Ataxia là sự suy giảm khả năng phối hợp vận động, gây ra bởi tổn thương hoặc rối loạn chức năng của tiểu não. Trẻ bị mất điều hòa thường vụng về, dễ mất thăng bằng và khó thực hiện các vận động mượt mà hoặc chính xác.

Nguyên nhân có thể là đột quỵ, viêm, nhiễm trùng, rối loạn gen, chuyển hóa hoặc các bệnh tiến triển như ataxia spinocerebellar. Một số loại ataxia có thể đến và đi, một số khác diễn tiến mạn tính, đòi hỏi chẩn đoán sớm và điều trị hỗ trợ lâu dài.

1.8. Rối loạn chức năng thần kinh (rối loạn chuyển đổi)

Rối loạn thần kinh chức năng, hay còn gọi là rối loạn chuyển đổi, là tình trạng trẻ có biểu hiện vận động bất thường không do tổn thương thực thể mà do rối loạn trong cách não điều khiển vận động. Trẻ có thể gặp khó khăn trong vận động dù không có tổn thương thực thể rõ ràng.

Điều trị thường bao gồm vật lý trị liệu, hỗ trợ tâm lý và can thiệp hành vi. Hầu hết trẻ phục hồi tốt với chương trình trị liệu phù hợp và sự theo dõi sát sao từ đội ngũ y tế chuyên sâu.

Rối loạn vận động ở trẻ em là một nhóm các tình trạng thần kinh đặc trưng bởi những vận động bất thường

Phân loại đúng các rối loạn vận động giúp cha mẹ không chỉ hiểu rõ tình trạng của trẻ mà còn chủ động phối hợp điều trị. Đừng chủ quan với những dấu hiệu nhỏ, vì can thiệp sớm luôn mang lại cơ hội hồi phục tốt hơn. Hãy đồng hành cùng con trên hành trình phát triển vận động một cách khỏe mạnh và toàn diện.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699

Phân loại các rối loạn vận động thường gặp: Cha mẹ cần biết