Sữa đầu và sữa cuối: Khác nhau như thế nào?

1. Sữa đầu và sữa cuối là gì

Khi mẹ cho con bú, thành phần của sữa mẹ thay đổi trong suốt một cữ bú, được chia thành hai giai đoạn chính: sữa đầu (foremilk) và sữa cuối (hindmilk). Sự khác biệt này đến từ cách cơ thể mẹ sản xuất và tiết sữa, đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng đa dạng của trẻ.

Sữa đầu (Foremilk)

Sữa đầu là phần sữa được tiết ra ngay khi trẻ bắt đầu bú, thường trong 5-10 phút đầu tiên của cữ bú. Loại sữa này có màu nhạt, gần giống nước, do chứa hàm lượng nước cao. Thành phần chính của sữa đầu bao gồm:

Nước: Chiếm tỷ lệ lớn, giúp cung cấp độ ẩm và hỗ trợ quá trình hydrate cho trẻ.
Lactose: Một loại đường tự nhiên, cung cấp năng lượng nhanh chóng cho trẻ.
Protein và khoáng chất: Ở mức vừa phải, hỗ trợ các chức năng cơ bản của cơ thể.

Sữa đầu có kết cấu lỏng, dễ tiêu hóa, giúp trẻ no nhanh và duy trì trạng thái thoải mái trong giai đoạn đầu của cữ bú.

Sữa cuối (Hindmilk)

Sữa cuối là phần sữa được tiết ra vào cuối cữ bú, sau khi trẻ bú được khoảng 10-15 phút hoặc lâu hơn. Loại sữa này có màu trắng đục hoặc hơi vàng, do chứa hàm lượng chất béo cao hơn. Thành phần chính của sữa cuối bao gồm:

Chất béo: Hàm lượng cao, cung cấp năng lượng lâu dài và hỗ trợ tăng cân.
Vitamin tan trong chất béo: Như vitamin A, D, E, K, cần thiết cho sự phát triển của não, mắt và hệ miễn dịch.
Calo: Cao hơn sữa đầu, giúp trẻ cảm thấy no lâu hơn.

Sữa cuối có kết cấu đặc hơn, giàu dinh dưỡng, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ trẻ tăng trưởng và phát triển toàn diện.

Sự khác biệt giữa sữa đầu và sữa cuối nằm ở thành phần dinh dưỡng và vai trò của chúng. Sữa đầu giúp cung cấp nước và năng lượng tức thời, trong khi sữa cuối cung cấp chất béo và calo để trẻ tăng cân và phát triển lâu dài. Cả hai loại sữa đều cần thiết để đảm bảo trẻ nhận được dinh dưỡng cân bằng trong mỗi cữ bú.

Sữa đầu và sữa cuối đều cần thiết để đảm bảo bé nhận được dinh dưỡng cân bằng

2. Tác dụng của sữa đầu và sữa cuối

Sữa đầu, với hàm lượng nước và lactose cao, mang lại nhiều lợi ích thiết yếu cho trẻ. Loại sữa này giúp trẻ duy trì trạng thái hydrate, đặc biệt quan trọng trong những ngày nóng hoặc khi trẻ bị mất nước do tiêu chảy hay sốt. Lactose trong sữa đầu cung cấp năng lượng nhanh chóng, giúp trẻ hoạt động, vui chơi và duy trì trạng thái tỉnh táo. Hơn nữa, do kết cấu lỏng và dễ tiêu hóa, sữa đầu hỗ trợ hệ tiêu hóa non nớt của trẻ hoạt động hiệu quả, giảm nguy cơ đầy hơi hoặc khó chịu, đặc biệt ở trẻ sơ sinh.

Trong khi đó, sữa cuối, với hàm lượng chất béo và calo cao, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sự phát triển toàn diện của trẻ. Chất béo trong sữa cuối cung cấp nguồn năng lượng dồi dào, giúp trẻ tăng cân đều đặn, đặc biệt trong những tháng đầu đời khi cơ thể cần phát triển nhanh chóng. Các axit béo thiết yếu, như DHA, trong sữa cuối hỗ trợ sự phát triển của não bộ, hệ thần kinh và thị giác, giúp trẻ đạt được các cột mốc phát triển quan trọng. Ngoài ra, sữa cuối còn củng cố hệ miễn dịch thông qua các vitamin tan trong chất béo như A, D, E và K, bảo vệ trẻ khỏi các bệnh nhiễm trùng. Nhờ hàm lượng calo cao, sữa cuối giúp trẻ cảm thấy no lâu hơn, hỗ trợ giấc ngủ sâu và giảm tần suất bú đêm, đặc biệt ở trẻ lớn hơn.

3. Tác hại khi trẻ bú không đều sữa đầu và sữa cuối

Để trẻ nhận được đầy đủ lợi ích từ sữa mẹ, mỗi cữ bú cần kéo dài đủ lâu để trẻ bú được cả sữa đầu và sữa cuối. Nếu trẻ chỉ bú một loại sữa hoặc không nhận đủ cả hai, có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.

Khi trẻ chỉ bú sữa đầu, thường do mẹ đổi bên vú quá nhanh hoặc cữ bú quá ngắn (dưới 10 phút), trẻ có thể không nhận đủ sữa cuối giàu chất béo. Điều này dẫn đến nguy cơ thiếu chất béo và calo, khiến trẻ chậm tăng cân và không đạt được sự phát triển tối ưu. Hàm lượng lactose cao trong sữa đầu cũng có thể gây rối loạn tiêu hóa, như đầy hơi, đau bụng hoặc tiêu chảy, đặc biệt ở những trẻ có hệ tiêu hóa nhạy cảm.

Hàm lượng lactose cao trong sữa đầu có thể gây rối loạn tiêu hóa nếu trẻ chỉ bú sữa đầu

Ngược lại, nếu trẻ không nhận đủ sữa đầu, chẳng hạn khi mẹ cho bú quá lâu ở một bên vú trước khi đổi sang bên kia, trẻ có thể thiếu nước và năng lượng tức thời. Sữa đầu cung cấp lượng nước cần thiết để giữ trẻ đủ độ ẩm, đặc biệt trong thời tiết nóng hoặc khi trẻ bị bệnh. Thiếu sữa đầu có thể khiến trẻ mất nước, gây mệt mỏi hoặc cáu kỉnh. Lactose trong sữa đầu cũng đóng vai trò cung cấp năng lượng nhanh, và nếu thiếu, trẻ có thể trở nên uể oải, ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày.

Để tránh những vấn đề này, mẹ nên cho trẻ bú một bên vú trong khoảng 15-20 phút hoặc đến khi trẻ tự ngừng bú trước khi đổi sang bên kia, đảm bảo trẻ nhận được cả sữa đầu và sữa cuối trong mỗi cữ bú.

Sữa đầu và sữa cuối đều đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dinh dưỡng cho trẻ sơ sinh. Sữa đầu giúp trẻ đủ nước và năng lượng tức thời, trong khi sữa cuối hỗ trợ tăng cân, phát triển não bộ và củng cố hệ miễn dịch. Việc trẻ bú không đều cả hai loại sữa có thể dẫn đến các vấn đề như chậm tăng cân, rối loạn tiêu hóa hoặc thiếu nước. Vì vậy, các bà mẹ cần đảm bảo trẻ bú đủ lâu ở mỗi bên vú để nhận được đầy đủ lợi ích từ cả sữa đầu và sữa cuối.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699