1. Nguyên nhân trẻ bị nhiễm trùng đường tiết niệu

Nhiễm trùng đường tiết niệu xảy ra khi vi khuẩn, thường là Escherichia coli (E. coli), xâm nhập vào niệu đạo, bàng quang, hoặc di chuyển ngược lên niệu quản và thận. Ở trẻ em, hệ miễn dịch và cấu trúc đường tiết niệu còn non nớt, khiến trẻ dễ bị nhiễm trùng hơn người lớn. UTI có thể ảnh hưởng đến các phần khác nhau của đường tiết niệu, bao gồm viêm bàng quang (nhiễm trùng bàng quang) và viêm thận bể thận (nhiễm trùng thận). Nếu không được điều trị, bệnh có thể gây tổn thương thận hoặc nhiễm trùng huyết.

Ở trẻ em, hệ miễn dịch và cấu trúc đường tiết niệu còn non nớt, khiến trẻ dễ bị nhiễm trùng hơn người lớn

Dưới đây là các nguyên nhân chính khiến trẻ bị nhiễm trùng đường tiết niệu, cha mẹ cần chú ý

• Vi khuẩn từ phân

Vi khuẩn, đặc biệt là Escherichia coli (E. coli), thường có trong phân là nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm trùng đường tiết niệu ở trẻ. Ở bé gái, do niệu đạo ngắn và gần hậu môn, vi khuẩn dễ dàng di chuyển từ vùng hậu môn vào niệu đạo, gây viêm nhiễm ở bàng quang hoặc thậm chí lan lên thận. Việc vệ sinh không đúng cách, chẳng hạn như lau từ sau ra trước sau khi đi vệ sinh, làm tăng nguy cơ vi khuẩn xâm nhập, đặc biệt nếu trẻ mặc tã bẩn trong thời gian dài.

• Vệ sinh không đúng cách

Vệ sinh vùng kín không sạch sẽ hoặc không đúng cách là một yếu tố quan trọng gây UTI ở trẻ. Nếu cha mẹ không lau sạch vùng kín sau khi trẻ đi vệ sinh, hoặc không thay tã thường xuyên, vi khuẩn có thể tích tụ và xâm nhập vào niệu đạo. Đặc biệt ở trẻ sơ sinh, da nhạy cảm và môi trường ẩm ướt từ tã bẩn tạo điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn phát triển, dẫn đến nhiễm trùng.

• Tắc nghẽn đường tiết niệu

Tắc nghẽn trong đường tiết niệu, như sỏi thận hoặc hẹp niệu quản, có thể khiến nước tiểu ứ đọng trong bàng quang hoặc thận. Sự ứ đọng này tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn sinh sôi, dẫn đến nhiễm trùng. Ở trẻ em, dù sỏi thận hiếm gặp, nhưng các bất thường cấu trúc khác có thể gây ra vấn đề tương tự nếu không được phát hiện sớm.

• Hệ miễn dịch yếu

Trẻ có hệ miễn dịch yếu, chẳng hạn do suy dinh dưỡng, bệnh mạn tính (như tiểu đường), hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, dễ bị nhiễm trùng đường tiết niệu hơn. Hệ miễn dịch non nớt ở trẻ sơ sinh cũng khiến cơ thể khó chống lại vi khuẩn xâm nhập. Những trẻ đang điều trị các bệnh khác hoặc vừa trải qua phẫu thuật có nguy cơ cao hơn do khả năng đề kháng giảm.

• Thói quen đi vệ sinh không tốt

Trẻ lớn hơn, đặc biệt là trẻ mẫu giáo, có thể nhịn tiểu quá lâu do mải chơi hoặc ngại đi vệ sinh. Việc nhịn tiểu khiến nước tiểu ứ đọng trong bàng quang, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây nhiễm trùng. Cha mẹ cần khuyến khích trẻ đi vệ sinh đều đặn, đặc biệt sau khi uống nhiều nước hoặc trước khi đi ngủ, để giảm nguy cơ này.

2. Dấu hiệu nhận biết nhiễm trùng đường tiết niệu ở trẻ

Dấu hiệu UTI ở trẻ em có thể khác nhau tùy theo độ tuổi. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, các triệu chứng thường không rõ ràng, trong khi trẻ lớn hơn có thể mô tả rõ hơn. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Sốt hoặc ớn lạnh: Trẻ có thể sốt cao (trên 38°C) không rõ nguyên nhân, đặc biệt ở trẻ sơ sinh.

• Tiểu bất thường: Tiểu đau, tiểu rắt, tiểu buốt, hoặc tiểu ra máu. Một số trẻ có thể tiểu ít hoặc nhịn tiểu.

• Nước tiểu có mùi hoặc màu bất thường: Nước tiểu đục, có mùi hôi hoặc lẫn máu.

• Quấy khóc, khó chịu: Trẻ sơ sinh thường quấy khóc, đặc biệt khi đi tiểu, hoặc biếng ăn.

• Đau bụng hoặc đau lưng: Trẻ lớn hơn có thể phàn nàn về đau vùng bụng dưới hoặc vùng lưng gần thận.

• Nôn mửa hoặc mệt mỏi: Trẻ có thể mệt mỏi, bỏ bú hoặc nôn mửa, đặc biệt nếu nhiễm trùng lan đến thận.

Nếu trẻ có các dấu hiệu như sốt cao kéo dài, nôn mửa liên tục, hoặc không đi tiểu trong 8-12 giờ, cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay lập tức.

3. Nhiễm trùng đường tiết niệu có nguy hiểm không?

Nhiễm trùng đường tiết niệu ở trẻ có thể nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào vị trí nhiễm trùng và độ tuổi của trẻ:

Mức độ nguy hiểm của nhiễm trùng đường tiết niệu phụ thuộc vào vị trí nhiễm trùng và độ tuổi của trẻ

• Nhiễm trùng nhẹ (viêm bàng quang): Nếu chỉ ảnh hưởng đến bàng quang, UTI thường không nghiêm trọng và có thể điều trị dễ dàng bằng kháng sinh. Tuy nhiên, nếu không được xử trí, nhiễm trùng có thể lan lên thận.

• Nhiễm trùng nặng (viêm thận bể thận): Nếu vi khuẩn lan đến thận, trẻ có nguy cơ bị tổn thương thận vĩnh viễn, sẹo thận hoặc suy thận. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ đặc biệt dễ gặp biến chứng do hệ miễn dịch yếu.

• Nhiễm trùng huyết: Trong trường hợp nghiêm trọng, vi khuẩn có thể xâm nhập vào máu, gây nhiễm trùng huyết – một tình trạng đe dọa tính mạng.

• Tái phát và biến chứng lâu dài: Trẻ có dị tật đường tiết niệu hoặc nhiễm trùng tái phát nhiều lần có nguy cơ cao bị tổn thương thận, tăng huyết áp hoặc suy thận sau này.

Vì vậy, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

4. Cách xử trí khi trẻ bị nhiễm trùng đường tiết niệu

4.1. Đưa trẻ đi khám bác sĩ

Nếu nghi ngờ trẻ bị UTI, cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay. Bác sĩ sẽ thực hiện xét nghiệm nước tiểu (phân tích nước tiểu và cấy vi khuẩn) để xác định loại vi khuẩn và mức độ nhiễm trùng. Trong một số trường hợp, siêu âm thận hoặc chụp X-quang có thể được yêu cầu để kiểm tra dị tật đường tiết niệu.

4.2. Sử dụng kháng sinh

Điều trị UTI ở trẻ thường bao gồm kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ. Cha mẹ cần tuân thủ đúng liều lượng và thời gian dùng thuốc, ngay cả khi triệu chứng đã cải thiện, để đảm bảo loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn. Một số kháng sinh phổ biến bao gồm amoxicillin hoặc cephalexin, tùy thuộc vào độ tuổi và tình trạng của trẻ.

4.3. Bù nước và dinh dưỡng

Khuyến khích trẻ uống nhiều nước để tăng cường bài tiết vi khuẩn qua đường tiểu. Đối với trẻ sơ sinh, đảm bảo trẻ bú đủ sữa mẹ hoặc sữa công thức. Tránh các loại đồ uống có đường hoặc caffeine, vì chúng có thể kích ứng bàng quang.

4.4. Vệ sinh đúng cách

Hướng dẫn trẻ vệ sinh vùng kín đúng cách, đặc biệt là bé gái (lau từ trước ra sau sau khi đi vệ sinh). Thay tã thường xuyên cho trẻ sơ sinh và giữ vùng kín khô ráo, sạch sẽ. Sử dụng quần áo thoải mái, không quá chật để tránh kích ứng.

Nhiễm trùng đường tiết niệu ở trẻ em không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu như sốt, tiểu đau hoặc nước tiểu bất thường là rất quan trọng để đưa trẻ đi khám và điều trị. Với sự chăm sóc đúng cách, sử dụng kháng sinh theo chỉ định và các biện pháp phòng ngừa, cha mẹ có thể giúp trẻ hồi phục nhanh chóng và giảm nguy cơ tái phát. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ ngay để bảo vệ sức khỏe lâu dài cho trẻ.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội. 
• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699