Viêm tai xương chũm ở trẻ

1. Viêm tai xương chũm là gì?

Viêm tai xương chũm (mastoiditis) là tình trạng nhiễm trùng ở xương chũm – một phần của xương thái dương nằm ngay phía sau tai. Xương chũm có cấu trúc xốp, chứa nhiều khoang khí nhỏ thông với tai giữa. Khi tai giữa bị viêm (viêm tai giữa), vi khuẩn hoặc mủ có thể lan sang xương chũm, gây nhiễm trùng và phá hủy cấu trúc xương tại đây.

Viêm tai xương chũm ở trẻ

Bệnh thường xảy ra ở trẻ em dưới 2 tuổi, do hệ miễn dịch của trẻ chưa phát triển hoàn thiện và cấu trúc tai còn nhỏ, dễ bị tắc nghẽn. Trước đây, viêm tai xương chũm khá phổ biến, nhưng nhờ sự phát triển của kháng sinh, tỷ lệ mắc bệnh đã giảm đáng kể. Tuy nhiên, nó vẫn là một vấn đề cần được chú ý, đặc biệt khi trẻ không được điều trị viêm tai giữa đúng cách.

Viêm tai xương chũm có thể tiến triển thành hai dạng:

Cấp tính: Xảy ra đột ngột, thường sau một đợt viêm tai giữa không được điều trị triệt để.
Mãn tính: Kéo dài, liên quan đến viêm tai giữa mạn tính hoặc các vấn đề tai tái phát.

2. Dấu hiệu nhận biết trẻ bị viêm tai xương chũm

Việc nhận biết sớm các triệu chứng của viêm tai xương chũm là rất quan trọng để tránh biến chứng. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến mà cha mẹ cần lưu ý:

Sốt cao
Đau tai dữ dội
Sưng và đỏ sau tai
Chảy mủ từ tai
Giảm thính lực
Mệt mỏi, cáu gắt

3. Nguyên nhân khiến trẻ bị viêm tai xương chũm

Viêm tai xương chũm ở trẻ không phải là một tình trạng xảy ra ngẫu nhiên mà thường bắt nguồn từ những vấn đề liên quan đến tai giữa. Nguyên nhân phổ biến nhất là viêm tai giữa không được điều trị triệt để. Khi trẻ bị viêm tai giữa cấp tính hoặc mạn tính, vi khuẩn như Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus hoặc Pseudomonas aeruginosa có thể phát triển và lan từ tai giữa sang vùng xương chũm. Điều này đặc biệt dễ xảy ra ở trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, khi hệ miễn dịch còn yếu và chưa đủ khả năng chống lại nhiễm trùng.

Một yếu tố quan trọng khác là cấu trúc giải phẫu đặc biệt của trẻ nhỏ. Ống Eustachian – ống nối giữa tai giữa và họng – ở trẻ ngắn, hẹp và nằm ngang hơn so với người lớn. Điều này khiến ống dễ bị tắc nghẽn khi trẻ bị cảm lạnh, dị ứng, hoặc viêm amidan, dẫn đến tích tụ dịch và mủ trong tai giữa. Khi áp lực tăng cao, mủ không thoát ra được có thể lan sang xương chũm, gây viêm. Ngoài ra, những trẻ thường xuyên bị nhiễm trùng tai tái phát hoặc có tiền sử viêm tai giữa mạn tính cũng có nguy cơ cao hơn, đặc biệt nếu không được chăm sóc đúng cách sau mỗi đợt bệnh.

Bên cạnh đó, môi trường sống và các yếu tố bên ngoài cũng góp phần làm tăng nguy cơ viêm tai xương chũm. Trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá, không khí ô nhiễm, hoặc sống trong điều kiện vệ sinh kém dễ bị kích ứng đường hô hấp, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào tai. Một số trường hợp hiếm gặp hơn liên quan đến chấn thương tai (như va đập mạnh) hoặc các bệnh lý nền như tiểu đường ở trẻ cũng có thể là nguyên nhân gián tiếp. Tất cả những yếu tố này cho thấy viêm tai xương chũm không chỉ là vấn đề sức khỏe đơn lẻ mà còn chịu ảnh hưởng từ nhiều khía cạnh, đòi hỏi sự chú ý toàn diện từ gia đình.

4. Hướng dẫn cha mẹ cách chăm sóc trẻ bị viêm tai xương chũm

Chăm sóc trẻ bị viêm tai xương chũm đòi hỏi sự phối hợp giữa điều trị y tế và sự quan tâm tại nhà. Dưới đây là những hướng dẫn cụ thể:

Đưa trẻ đến bác sĩ ngay khi có dấu hiệu bất thường: Viêm tai xương chũm là tình trạng nghiêm trọng, không thể tự khỏi. Bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch, thậm chí là phẫu thuật (như dẫn lưu mủ hoặc cắt bỏ xương chũm) nếu bệnh nặng.

Đưa trẻ đi khám nếu có dấu hiệu bất thường

Tuân thủ dùng thuốc: Cha mẹ cần cho trẻ uống kháng sinh đúng liều, đủ thời gian theo chỉ định, ngay cả khi triệu chứng đã giảm. Việc bỏ dở thuốc có thể khiến nhiễm trùng tái phát.
Giữ vệ sinh tai: Nếu tai trẻ chảy mủ, dùng bông sạch lau nhẹ nhàng phần ngoài tai, tránh để nước hoặc vật lạ lọt vào. Không tự ý nhỏ thuốc vào tai khi chưa có chỉ định từ bác sĩ.
Giảm đau và hạ sốt: Dùng paracetamol hoặc ibuprofen (theo liều bác sĩ kê) để giúp trẻ thoải mái hơn. Chườm ấm nhẹ vùng sau tai cũng có thể giảm đau tạm thời.
Theo dõi sát sao: Quan sát các dấu hiệu như sốt tăng, sưng to hơn, hoặc trẻ lờ đờ để báo ngay cho bác sĩ. Những triệu chứng này có thể cảnh báo biến chứng nguy hiểm.
Dinh dưỡng và nghỉ ngơi: Cho trẻ ăn các món dễ tiêu, uống đủ nước và nghỉ ngơi nhiều để tăng sức đề kháng.

Viêm tai xương chũm ở trẻ là một bệnh lý không thể xem nhẹ, nhưng nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, trẻ hoàn toàn có thể hồi phục mà không để lại di chứng. Cha mẹ cần hiểu rõ các dấu hiệu, nguyên nhân và cách chăm sóc để bảo vệ sức khỏe cho con. Quan trọng nhất, đừng chần chừ đưa trẻ đến cơ sở y tế khi có bất kỳ triệu chứng nghi ngờ nào. Sự quan tâm và kiên nhẫn của gia đình chính là chìa khóa giúp trẻ vượt qua tình trạng này một cách an toàn.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699