Khi nào hệ miễn dịch của trẻ hoàn thiện?

1. Hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh: Giai đoạn khởi đầu

Khi mới chào đời, hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh vẫn còn rất non nớt. Trẻ sơ sinh được sinh ra với một hệ miễn dịch bẩm sinh, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus hoặc nấm một cách tổng quát. Tuy nhiên, hệ miễn dịch thích nghi, tức là khả năng nhận diện và ghi nhớ các tác nhân gây bệnh cụ thể để tạo ra phản ứng miễn dịch hiệu quả hơn trong tương lai, vẫn chưa phát triển đầy đủ.

Hệ miễn dịch những năm đầu đời của trẻ vẫn còn rất non nớt

Trong những tháng đầu đời, trẻ sơ sinh chủ yếu dựa vào các kháng thể được truyền từ mẹ qua nhau thai trong thai kỳ hoặc qua sữa mẹ khi bú. Các kháng thể này, đặc biệt là immunoglobulin G (IgG) từ nhau thai và immunoglobulin A (IgA) trong sữa mẹ, đóng vai trò như một "lá chắn" tạm thời, bảo vệ trẻ khỏi các tác nhân gây bệnh trong môi trường. Tuy nhiên, lượng kháng thể thụ động này sẽ giảm dần trong khoảng 6 tháng đầu đời, khiến trẻ cần bắt đầu tự xây dựng hệ miễn dịch của riêng mình.

2. Các mốc phát triển hệ miễn dịch ở trẻ

Hệ miễn dịch của trẻ phát triển qua nhiều giai đoạn, từ khi sinh ra cho đến khi trưởng thành. Dưới đây là các mốc quan trọng trong quá trình này:

2.1. Từ 0 đến 6 tháng tuổi

Trong giai đoạn này, trẻ sơ sinh chủ yếu dựa vào hệ miễn dịch bẩm sinh và kháng thể từ mẹ. Hệ miễn dịch thích nghi bắt đầu hình thành, nhưng khả năng sản xuất kháng thể của trẻ còn rất hạn chế. Đây là lý do tại sao trẻ sơ sinh dễ bị nhiễm trùng, đặc biệt là các bệnh về đường hô hấp và tiêu hóa. Tiêm phòng trong giai đoạn này, chẳng hạn như vắc-xin viêm gan B hoặc BCG (phòng lao), giúp kích thích hệ miễn dịch của trẻ bắt đầu "học" cách nhận diện các mầm bệnh.

Sữa mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp không chỉ kháng thể mà còn các chất dinh dưỡng và vi chất giúp tăng cường sức đề kháng. Các nghiên cứu cho thấy trẻ bú sữa mẹ có nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng thấp hơn so với trẻ dùng sữa công thức.

2.2. Từ 6 tháng đến 3 tuổi

Giai đoạn từ 6 tháng đến 3 tuổi là thời kỳ hệ miễn dịch của trẻ bắt đầu phát triển mạnh mẽ hơn. Lượng kháng thể thụ động từ mẹ giảm dần, và trẻ bắt đầu sản xuất kháng thể của riêng mình khi tiếp xúc với môi trường. Đây cũng là thời điểm trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng thông thường, chẳng hạn như cảm lạnh, viêm họng hoặc tiêu chảy, do hệ miễn dịch thích nghi đang "học" cách nhận diện và chống lại các tác nhân gây bệnh.

Tiêm phòng định kỳ trong giai đoạn này, bao gồm các vắc-xin như bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, và Hib, đóng vai trò quan trọng trong việc huấn luyện hệ miễn dịch của trẻ. Các vắc-xin này giúp cơ thể trẻ nhận diện các mầm bệnh nguy hiểm mà không cần phải trải qua bệnh thực sự.

2.3. Từ 3 đến 6 tuổi

Đến khoảng 3-6 tuổi, hệ miễn dịch của trẻ đã phát triển đáng kể, nhưng vẫn chưa hoàn thiện. Trẻ trong độ tuổi này thường xuyên tiếp xúc với môi trường bên ngoài, chẳng hạn như khi đi mẫu giáo hoặc tiếp xúc với các trẻ khác, điều này giúp hệ miễn dịch tiếp tục "rèn luyện" thông qua việc đối mặt với các tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, trẻ vẫn dễ mắc các bệnh nhiễm trùng thông thường do hệ miễn dịch thích nghi vẫn đang trong quá trình hoàn thiện.

2.4. Từ 6 tuổi đến tuổi dậy thì

Khi trẻ lớn hơn, đặc biệt từ 6 tuổi trở lên, hệ miễn dịch bắt đầu đạt được mức độ trưởng thành gần giống với người lớn. Các tế bào miễn dịch như tế bào T và tế bào B trở nên hiệu quả hơn trong việc nhận diện và tiêu diệt mầm bệnh. Tuy nhiên, hệ miễn dịch chỉ thực sự đạt đến mức hoàn thiện vào khoảng tuổi dậy thì (khoảng 12-14 tuổi), khi cơ thể trẻ đã trải qua nhiều lần tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh và được củng cố bởi các đợt tiêm phòng.

3. Khi nào hệ miễn dịch của trẻ hoàn thiện?

Hệ miễn dịch của trẻ được coi là "hoàn thiện" khi nó đạt được khả năng phản ứng miễn dịch tương tự như ở người lớn, tức là có thể nhận diện, ghi nhớ và tiêu diệt các tác nhân gây bệnh một cách hiệu quả. Theo các chuyên gia, điều này thường xảy ra vào khoảng 12-14 tuổi, khi trẻ bước vào giai đoạn dậy thì. Tuy nhiên, ngay cả khi hệ miễn dịch đã trưởng thành, nó vẫn cần được duy trì và củng cố thông qua lối sống lành mạnh, dinh dưỡng cân bằng và tiêm phòng định kỳ.

Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến tốc độ và chất lượng phát triển của hệ miễn dịch ở trẻ, bao gồm:

Dinh dưỡng: Một chế độ ăn uống giàu vitamin (như vitamin A, C, D) và khoáng chất (như kẽm, sắt) là yếu tố quan trọng để hỗ trợ hệ miễn dịch. Thiếu hụt dinh dưỡng, đặc biệt trong những năm đầu đời, có thể làm chậm quá trình phát triển của hệ miễn dịch.
Tiêm phòng: Lịch tiêm phòng đầy đủ và đúng thời điểm giúp hệ miễn dịch của trẻ được "huấn luyện" để đối phó với các bệnh nguy hiểm.

Cha mẹ nên cho bé tiêm phòng đầy đủ và đúng thời điểm để đối phó với các bệnh nguy hiểm

Tiếp xúc với môi trường: Việc tiếp xúc với các vi khuẩn và virus thông thường trong môi trường giúp hệ miễn dịch của trẻ học cách phản ứng. Tuy nhiên, cần đảm bảo môi trường sống sạch sẽ để tránh các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng.
Sức khỏe tổng thể: Các yếu tố như giấc ngủ, vận động thể chất và tâm lý tích cực cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì một hệ miễn dịch khỏe mạnh.

Hệ miễn dịch của trẻ là một hệ thống phức tạp, phát triển dần qua các giai đoạn từ khi sinh ra cho đến tuổi dậy thì. Mặc dù hệ miễn dịch đạt đến mức hoàn thiện vào khoảng 12-14 tuổi, nhưng việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của trẻ từ sớm là yếu tố then chốt để đảm bảo trẻ có một hệ miễn dịch khỏe mạnh. Bằng cách cung cấp dinh dưỡng đầy đủ, tuân thủ lịch tiêm phòng và duy trì lối sống lành mạnh, cha mẹ có thể giúp trẻ xây dựng một nền tảng miễn dịch vững chắc, sẵn sàng đối mặt với các thách thức từ môi trường.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699