Vì sao trẻ dễ bị viêm tắc vòi nhĩ? Cảnh báo cha mẹ không nên bỏ qua

1. Vòi nhĩ là gì và vai trò của nó

Vòi nhĩ (hay còn gọi là ống Eustache) là một ống nhỏ nối tai giữa với vùng họng sau mũi. Vai trò chính của vòi nhĩ là điều hòa áp suất trong tai giữa, giúp tai giữa thông thoáng và dẫn lưu dịch ra ngoài. Ở trẻ em, vòi nhĩ ngắn hơn, hẹp hơn và nằm ngang hơn so với người lớn, khiến nó dễ bị tắc nghẽn hoặc nhiễm trùng. Khi vòi nhĩ bị viêm hoặc tắc, dịch trong tai giữa không thoát ra được, tạo điều kiện cho vi khuẩn hoặc virus phát triển, dẫn đến viêm tắc vòi nhĩ.

2. Vì sao trẻ dễ bị viêm tắc vòi nhĩ?

2.1. Cấu trúc vòi nhĩ chưa phát triển hoàn thiện

Vòi nhĩ ở trẻ em ngắn hơn, hẹp hơn và có góc nằm ngang hơn so với người lớn. Điều này khiến dịch từ mũi họng dễ tràn vào tai giữa, đặc biệt khi trẻ bị cảm lạnh hoặc viêm mũi. Ngoài ra, cơ chế đóng mở của vòi nhĩ ở trẻ chưa hiệu quả, làm tăng nguy cơ tắc nghẽn. Khi trẻ khóc, bú hoặc ngáp, vòi nhĩ có thể không mở đúng cách để dẫn lưu dịch, dẫn đến tích tụ và gây viêm.

Cấu trúc vòi nhĩ chưa phát triển hoàn thiện có thể khiến trẻ dễ bị viêm tắc vòi nhĩ

2.2. Hệ miễn dịch còn non nớt

Hệ miễn dịch của trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi, chưa phát triển hoàn thiện. Điều này khiến trẻ dễ bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn từ môi trường, chẳng hạn như rhinovirus, virus hợp bào hô hấp (RSV) hoặc Streptococcus pneumoniae. Các tác nhân này thường gây viêm mũi họng, làm sưng niêm mạc và chèn ép vòi nhĩ, dẫn đến viêm tắc. Trẻ ở nhà trẻ hoặc trường mẫu giáo có nguy cơ cao hơn do tiếp xúc thường xuyên với các bạn cùng trang lứa.

2.3. Nhiễm trùng đường hô hấp trên

Viêm tắc vòi nhĩ thường là biến chứng của các bệnh lý đường hô hấp trên như cảm lạnh, cúm, viêm mũi dị ứng hoặc viêm xoang. Khi trẻ bị sổ mũi hoặc nghẹt mũi, dịch nhầy có thể chảy ngược vào vòi nhĩ, gây tắc nghẽn. Vi khuẩn hoặc virus trong dịch này có thể gây viêm, làm sưng vòi nhĩ và cản trở quá trình dẫn lưu. Trẻ em thường xuyên bị nhiễm trùng đường hô hấp trên có nguy cơ viêm tắc vòi nhĩ cao hơn.

2.4. Tiếp xúc với môi trường nguy cơ

Môi trường sống của trẻ cũng góp phần làm tăng nguy cơ viêm tắc vòi nhĩ. Trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá, bụi bẩn hoặc không khí ô nhiễm có thể bị kích ứng niêm mạc mũi họng, dẫn đến viêm và tắc vòi nhĩ. Ngoài ra, trẻ sống trong điều kiện đông đúc hoặc vệ sinh kém dễ lây nhiễm các tác nhân gây bệnh từ người khác. Thay đổi thời tiết đột ngột, đặc biệt vào mùa lạnh, cũng làm tăng nguy cơ viêm đường hô hấp, kéo theo viêm tắc vòi nhĩ.

3. Dấu hiệu viêm tắc vòi nhĩ ở trẻ

Cha mẹ cần nhận biết sớm các dấu hiệu của viêm tắc vòi nhĩ để đưa trẻ đi khám kịp thời. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

Đau tai hoặc khó chịu: Trẻ có thể kéo tai, quấy khóc hoặc kêu đau (ở trẻ lớn).
Suy giảm thính lực: Trẻ không phản ứng với âm thanh hoặc nghe kém, đặc biệt ở một bên tai.
Sổ mũi hoặc nghẹt mũi: Thường đi kèm với dịch mũi trong suốt hoặc đặc.
Cảm giác đầy tai: Trẻ lớn có thể mô tả cảm giác như tai bị bịt kín.
Sốt nhẹ: Một số trẻ có thể sốt nhẹ do nhiễm trùng.
Khó chịu khi thay đổi áp suất: Trẻ có thể quấy khóc khi đi máy bay hoặc thay đổi độ cao. Nếu không được điều trị, viêm tắc vòi nhĩ có thể tiến triển thành viêm tai giữa cấp, viêm tai giữa có mủ hoặc gây biến chứng nghiêm trọng như thủng màng nhĩ.

4. Cảnh báo cha mẹ không nên bỏ qua

Viêm tắc vòi nhĩ nếu không được xử lý kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm:

Viêm tai giữa mạn tính: Tích tụ dịch lâu dài có thể gây tổn thương tai giữa, ảnh hưởng đến thính lực.
Suy giảm thính lực: Trẻ có thể bị nghe kém, ảnh hưởng đến khả năng học nói và phát triển ngôn ngữ.
Nhiễm trùng lan rộng: Vi khuẩn từ tai giữa có thể lây lan sang các vùng lân cận như xương chũm, gây viêm xương chũm. Cha mẹ cần đưa trẻ đi khám ngay nếu trẻ có các dấu hiệu như đau tai dữ dội, sốt cao, dịch chảy ra từ tai hoặc nghe kém kéo dài.

5. Cách xử lý và phòng ngừa viêm tắc vòi nhĩ

5.1. Chăm sóc tại nhà

Rửa mũi bằng nước muối sinh lý: Sử dụng nước muối sinh lý 0,9% để làm sạch mũi, giảm nghẹt và ngăn dịch chảy vào vòi nhĩ. Đối với trẻ nhỏ, dùng ống nhỏ giọt và hút mũi nhẹ nhàng.

Cha mẹ sử dụng nước muối sinh lý để làm sạch mũi và ngăn dịch chảy vào vòi nhĩ

Giữ ấm cho trẻ: Tránh để trẻ tiếp xúc với không khí lạnh hoặc gió mạnh, đặc biệt khi trẻ đang bị sổ mũi.
Khuyến khích trẻ ngáp hoặc nuốt: Đối với trẻ lớn, động tác ngáp hoặc nhai kẹo gum có thể giúp mở vòi nhĩ, cải thiện dẫn lưu.

5.2. Điều trị y tế

Kháng sinh (nếu cần): Nếu viêm tắc vòi nhĩ do vi khuẩn, bác sĩ có thể kê kháng sinh như amoxicillin. Tuy nhiên, kháng sinh không hiệu quả với nhiễm virus.
Thuốc giảm viêm: Thuốc nhỏ mũi chống viêm hoặc thuốc kháng histamine có thể được sử dụng để giảm sưng niêm mạc.
Can thiệp phẫu thuật: Trong trường hợp nặng hoặc tái phát nhiều lần, bác sĩ có thể đề xuất đặt ống thông khí ở màng nhĩ để dẫn lưu dịch.

5.3. Phòng ngừa

Tiêm vắc-xin: Vắc-xin phòng cúm, Streptococcus pneumoniae và Haemophilus influenzae type b (Hib) giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp.
Tránh tác nhân kích ứng: Giữ trẻ tránh xa khói thuốc lá, bụi bẩn và các chất gây dị ứng.
Vệ sinh đúng cách: Rửa tay thường xuyên và vệ sinh nhà cửa để giảm nguy cơ lây nhiễm.
Cho trẻ bú đúng tư thế: Khi cho trẻ bú bình, giữ đầu trẻ cao hơn thân để tránh sữa chảy vào vòi nhĩ.
Khám sức khỏe định kỳ: Đưa trẻ đi khám tai mũi họng định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về vòi nhĩ hoặc tai giữa.

Viêm tắc vòi nhĩ là một bệnh lý phổ biến ở trẻ em do cấu trúc vòi nhĩ chưa hoàn thiện, hệ miễn dịch yếu và các yếu tố môi trường. Hiểu rõ nguyên nhân và dấu hiệu của bệnh giúp cha mẹ nhận biết sớm và xử lý kịp thời, tránh các biến chứng nghiêm trọng như suy giảm thính lực hoặc viêm tai giữa mạn tính. Bằng cách chăm sóc đúng cách, phòng ngừa hiệu quả và đưa trẻ đi khám khi cần, cha mẹ có thể bảo vệ sức khỏe tai mũi họng của con, giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và trọn vẹn.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699