Viêm tuyến giáp sau sinh: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

1. Viêm tuyến giáp sau sinh là gì?

Viêm tuyến giáp sau sinh là tình trạng viêm tuyến giáp xảy ra trong vòng 12 tháng sau khi sinh, thường gặp ở 5-10% phụ nữ. Tuyến giáp, một cơ quan nhỏ ở cổ, sản xuất hormone điều hòa trao đổi chất, nhịp tim và năng lượng cơ thể. Viêm tuyến giáp sau sinh thường tiến triển qua hai giai đoạn: giai đoạn cường giáp (tuyến giáp hoạt động quá mức) và giai đoạn suy giáp (tuyến giáp hoạt động kém). Một số phụ nữ chỉ trải qua một giai đoạn, trong khi những người khác có thể trải qua cả hai.

2. Nguyên nhân gây viêm tuyến giáp sau sinh

2.1. Rối loạn tự miễn

Viêm tuyến giáp sau sinh thường liên quan đến bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm tuyến giáp. Sau khi sinh, hệ miễn dịch của người mẹ trở lại trạng thái bình thường sau khi bị ức chế trong thai kỳ, dẫn đến phản ứng tự miễn quá mức. Những phụ nữ có tiền sử bệnh tự miễn, như viêm tuyến giáp Hashimoto hoặc bệnh Graves, có nguy cơ cao hơn.

2.2. Yếu tố di truyền

Di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển viêm tuyến giáp sau sinh. Nếu gia đình có người từng mắc bệnh tuyến giáp hoặc các bệnh tự miễn khác (như lupus, tiểu đường loại 1), nguy cơ mắc viêm tuyến giáp sau sinh sẽ tăng lên. Các nghiên cứu cho thấy một số gen liên quan đến hệ miễn dịch có thể làm tăng tính nhạy cảm với bệnh.

Di truyền là một yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm tuyến giáp sau sinh

2.3. Thay đổi nội tiết tố

Sự dao động lớn của hormone sau sinh, đặc biệt là estrogen và progesterone, có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp. Những thay đổi này làm tăng nguy cơ viêm tuyến giáp, đặc biệt ở những phụ nữ đã có kháng thể chống tuyến giáp (anti-TPO) trước khi mang thai. Sự mất cân bằng hormone cũng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng tự miễn.

2.4. Tiền sử bệnh tuyến giáp

Phụ nữ từng mắc các vấn đề tuyến giáp trước hoặc trong thai kỳ, như suy giáp hoặc cường giáp, có nguy cơ cao bị viêm tuyến giáp sau sinh. Ngoài ra, những người có kháng thể tuyến giáp dương tính trong thai kỳ thường dễ phát triển bệnh này hơn.

2.5. Căng thẳng và thiếu hụt dinh dưỡng

Căng thẳng tâm lý, thiếu ngủ và thiếu hụt các chất dinh dưỡng như i-ốt, selen hoặc vitamin D có thể góp phần làm tăng nguy cơ viêm tuyến giáp sau sinh. Những yếu tố này làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến tuyến giáp dễ bị tổn thương hơn.

3. Triệu chứng của viêm tuyến giáp sau sinh

Triệu chứng của viêm tuyến giáp sau sinh thay đổi theo từng giai đoạn của bệnh:

3.1. Giai đoạn cường giáp (thường 1-6 tháng sau sinh)

Mệt mỏi và lo âu: Cảm giác kiệt sức, bồn chồn, khó chịu hoặc lo lắng không rõ nguyên nhân.
Tăng nhịp tim: Nhịp tim nhanh hoặc đánh trống ngực, đặc biệt khi nghỉ ngơi.
Sụt cân bất thường: Giảm cân dù không thay đổi chế độ ăn uống.
Run tay hoặc đổ mồ hôi: Run nhẹ ở tay hoặc đổ mồ hôi nhiều hơn bình thường.
Khó ngủ: Mất ngủ hoặc giấc ngủ chập chờn.

3.2. Giai đoạn suy giáp (thường 4-12 tháng sau sinh)

Mệt mỏi kéo dài: Cảm giác uể oải, thiếu năng lượng dù đã nghỉ ngơi.
Tăng cân bất thường: Tăng cân dù ăn uống bình thường hoặc ít hơn.
Da khô và rụng tóc: Da trở nên khô, tóc rụng nhiều hơn, đặc biệt ở vùng đầu.
Tâm trạng bất ổn: Cảm giác buồn bã, trầm cảm hoặc khó tập trung, dễ nhầm với trầm cảm sau sinh.
Táo bón và nhạy cảm với lạnh: Khó đi tiêu và cảm thấy lạnh hơn bình thường.

Một số phụ nữ có thể không nhận thấy triệu chứng rõ ràng, đặc biệt ở giai đoạn sớm. Nếu các triệu chứng kéo dài hoặc nghiêm trọng, cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác.

4. Cách điều trị viêm tuyến giáp sau sinh

4.1. Theo dõi và không can thiệp (với trường hợp nhẹ)

Nếu triệu chứng nhẹ và không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, bác sĩ có thể đề xuất theo dõi định kỳ mà không cần điều trị ngay. Các xét nghiệm máu sẽ được lặp lại sau vài tháng để kiểm tra chức năng tuyến giáp.

4.2. Điều trị giai đoạn cường giáp

Thuốc chẹn beta: Các thuốc như propranolol có thể được kê để giảm nhịp tim nhanh, run tay và lo âu.
Theo dõi sát sao: Vì giai đoạn cường giáp thường tự giới hạn, bác sĩ sẽ kiểm tra thường xuyên để phát hiện sớm giai đoạn suy giáp.

4.3. Điều trị giai đoạn suy giáp

Hormone thay thế: Thuốc levothyroxine được sử dụng để bổ sung hormone tuyến giáp, giúp cải thiện mệt mỏi, tăng cân và các triệu chứng khác.
Điều chỉnh liều lượng: Liều thuốc cần được điều chỉnh dựa trên xét nghiệm máu và triệu chứng của bệnh nhân.

4.4. Chăm sóc dinh dưỡng và lối sống

Bổ sung i-ốt và selen: Ăn thực phẩm giàu i-ốt (cá biển, rong biển) và selen (hạt óc chó, cá) để hỗ trợ chức năng tuyến giáp.

Mẹ mắc viêm tuyến giáp nên bổ sung thực phẩm giàu iot và selen để hỗ trợ chức năng tuyến giáp

Nghỉ ngơi và giảm căng thẳng: Ngủ đủ giấc, thực hiện các bài tập thư giãn như yoga hoặc thiền để giảm áp lực tâm lý.
Chế độ ăn cân bằng: Bổ sung thực phẩm giàu vitamin D, sắt và protein để tăng cường sức khỏe tổng thể.

Viêm tuyến giáp sau sinh là một tình trạng phổ biến nhưng có thể kiểm soát được nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết triệu chứng và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ là cách tốt nhất để phụ nữ vượt qua tình trạng này. Với chế độ dinh dưỡng hợp lý, nghỉ ngơi đầy đủ và điều trị phù hợp, các bà mẹ có thể phục hồi sức khỏe, tận hưởng hành trình làm mẹ và chăm sóc con yêu một cách trọn vẹn.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699